Page 148 - Coğrafya 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

COĞRAFYA 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
3. Grafik 1’de atmosferdeki CO miktarının artış eğiliminde ol- Etkinlik No.: 65
2
duğunu görmekteyiz. Grafik 2’de mavi ile gösterilen kısımda
küresel sıcaklıkların artış eğiliminin devam etmekte olduğu Y
Yönergeönerge
görülüyor. Dünyadaki üretim ve tüketimin her geçen gün art-
ması, bunlara bağlı olarak fosil yakıt tüketiminin de artması, 1. Geleneksel atık yönetimi; atıkların depolama, toplama, taşıma ve
ormanların azalması, küresel ısınmanın devam edeceği sonu- bertarafını (düzenli depolama ve yakma) içeren sistemlerdir. Bu
cunu vermektedir. sistemlerde geri dönüşüm, yeniden kullanım ve atık azaltma gibi
araçlar fazla dikkate alınmamaktadır.
4. Günümüzde küresel ısınmayla beraber sel, fırtına, kasırga, Modern atık yönetiminde ilk kural, atık üretiminin önlenmesi
tayfun, hortum, kuraklık gibi doğal afetlerin sayılarında artış ve dolayısıyla kaynakların korunmasıdır. Atıklar yok edilmesi
görülmektedir. Küresel ısınmayla artan bu doğal afetler bir- gereken çöpler değil, geri kazanılması gereken kaynaklar olarak
çok can ve mal kaybına sebep olmaktadır. Nijerya, Japonya, değerlendirilmektedir. Modern katı atık yönetimi; atık üretimin-
Sudan ve Yemen’de meydana gelen sellerde yüzlerce kişinin den kaçınmak, atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlar-
hayatını kaybetmesi bu duruma örnek verilebilir. Filipinler’de da atıkları geri kazanmak, geri kazanılması mümkün olmayan
kasırga, ABD’de orman yangınları da çok büyük zararlara yol durumlarda atıklardan enerji üretmek ve nihai olarak atığın
açtı. Ayrıca tropikal bölgelerde fırtınaların görüldüğü yerlerde çevresel açıdan optimal seçenekle bertaraf edilmesi aşamaları-
farklılıklar meydana gelmeye başladı. Hindistan’da Himala- na dayanmaktadır. Bu yöntem çevreye en az zarar verdiği için
yalardan koparak baraja düşen buzul, can kayıplarına sebep sürdürülebilir çevre açısından en uygunudur.
oldu. Meydana gelen tüm bu meteorolojik afetler ve daha fazla-
sı küresel ısınmayla birlikte artarak şiddetlenmektedir. 2. Haritadaki ülkelere bakıldığında geri dönüşüm oranı yüksek
olan ülkelerin gelişmiş ülke sınfında oldukları görülmektedir.
Bu nedenle gelişmişlik ile geri dönüşüm arasında doğru orantı
vardır. Bilimsel ve teknolojik gelişmenin yanı sıra çevre duyar-
lılığının yüksek olduğu toplumsal yapı, gelişmiş ülkelerde geri
dönüşüm oranını artırmaktadır.
Etkinlik No.: 64
3. Geri dönüşüm oranı yüksek ülkelerde doğal kaynakların sür-
Yönerge dürülebilir yönetildiği söylenebilir. Bu sayede kullanılmış
malzemeler yeni ürünlere dönüştürülerek doğal kaynak tüke-
1. Kuzey Amerika ve Asya kıtalarında insanlar tarafından akarsula- timi azaltılır. Kullanılan malzemelerin geri dönüştürülmediği
ra karıştırılan atıklar, Pasifik Okyanusu’na ulaşmakta buradan da durumlarda madencilik ve ormancılık yoluyla topraktan taze
akıntılar yoluyla Pasifik açıklarına kadar taşınmaktadır. Büyük ham madde temin edilerek yeni ürünler yapılır. Geri dönüşüm,
Pasifik Çöp Alanı’nı meydana getiren malzemenin %80’i Asya ve önemli ham maddelerin korunmasına ve doğal yaşam alanları-
Kuzey Amerika’dan gelmektedir. Kuzey Amerika’dan gelen atık- nın geleceğe aktarılmasına yardımcı olur. Üretim sürecinde geri
ların altı yılda, Japonya ve diğer Asya ülkelerinden gelenlerin ise dönüştürülmüş malzeme lerin kullanılması, ham maddelerden
bir yılda okyanusa ulaştığı tespit edilmiştir. Kalan %20'lik oran, yeni ürünler üretmek için gerekli olandan çok daha az enerji
gemi ve petrol platformlarından bırakılan atıklardan oluşmakta- harcanmasını sağlar. Bu sayede hava, su, toprak kirliliği ve sera
dır. Çeşitli yollarla bölgeye ulaşan atıklar, Hawaii ve Kaliforniya gazı salınımı azalır.
arasında akıntıların etkili olmadığı alanda birikmektedir. Gelişmiş ülkelerin birçoğu ham madde ithalatçısı konumun-
dadır. Geri dönüşüm sayesinde ülkeler, doğal kaynaklarını ko-
2. Sanayi ve teknolojinin gelişmesiyle dünyada petrolden üretilen rurken ham madde ithalatını azaltır ve millî ekonomiye gelir
plastik ve tek kullanımlık malzemeler, her geçen gün daha da sağlar. Ayrıca geri dönüşüm; yeni istihdam alanlarının oluşması,
artmaktadır. Bu durum atık miktarında artışa, petrolden üreti- gereksiz enerji kullanımının ve atık depo alanlarının azalması,
len ürünlerin doğada yok olma süreleri uzun olduğu için de daha gıda atıklarının kompost işlemi ile gübreye dönüştürülmesi vb.
fazla kirliliğe sebep olmaktadır. Örneğin strafor 5000 yıl-2 mil- etmenlerle millî ekonominin güçlenmesine katkı sağlar.
yon yıl, cam şişe 4000 yıl, plastik 1000 yıl, poliüretan 1000 yıl, be-
bek bezi 550 yıl, plastik tabak 500 yıl, pet şişe 400 yılda doğada 4. Türkiye'deki geri dönüşüm oranı %13'tür. Geri dönüşüm oranı
yok olmaktadır. Plastiğin 1862 yılında icat edildiğini düşünürsek yüksek ülkelere göre bu oran düşüktür. Türkiye'nin geri dönüşüm
bahsettiğimiz ürünlerden hiçbirisi yok olmamıştır. oranının artırılabilmesi için alınması gereken önlemler şu şekilde
sıralanabilir:
• Öncelikle toplumdaki çevreyi koruma bilinci diri tutulma-
3. Görsel 3’te de görüldüğü gibi deniz canlıları, insanların denizle-
re attığı atıklar içerisinde yaşamaktadır. Nesli tükenmekte olan lıdır.
deniz kaplumbağaları denizlere atılmış balıkçı ağlarına takılarak • Geri dönüşümde temel safha atıkların kaynağında ayrış-
ya da plastik atıkları yiyerek ölmekte, albatroslar ise plastik atık- tırılmasıdır. Bu nedenle atıklar mutlaka ayrıştırılarak geri
ları hem kendileri yemekte hem de yavrularına yedirmektedir. dönüşüm kutularına atılmalıdır. Bu kapsamda belediyeler,
Sonuç olarak bu ve bunun gibi canlılar hayatlarını kaybetmek- geri dönüşüm kutu sayılarını artırmalı ayrıca sıkça kulla-
tedir. Bunların dışında denizlerde 5 milimetreden daha küçük nılan alanlara (piknik yeri, park, plaj vb.) geri dönüşüm
olan mikro-plastikler bulunmaktadır. Deniz canlıları, mik- kutuları koymalıdır.
ro-plastikler ve zehirli kimyasallar yüzünden yok olmaktadır. • Daha etkin atık toplama sistemi kurulmalıdır.
Deniz canlılarının maruz kaldığı bu kimyasal atıklara insanlar •
da deniz canlılarını tükettiği için dolaylı olarak maruz kalmak- Kamu kurumları, özel kurumlar ve vatandaşlar; vergi indi-
rimi, çevre ödülleri vb. şekillerde geri dönüşüm için teşvik
tadır.
edilmelidir.
4. Çevremizi kirleten de bundan etkilenen de temizleyecek olan da • Elektronik entegre sistemler (atık takip sistemi vb.) ve CBS
yine bizleriz. Bu nedenle "Çevremizi temiz tutmalıyız." prensibi- ile geri dönüşümde elektronik bir altyapı oluşturulmalıdır.
ni yaptığımız çalışmalarla insanlara hatırlatmak ve kazandırmak • Geri dönüşüm tesis sayısı artırılmalıdır.
asıl hedefimiz olmalıdır.

146