Page 26 - Tarih 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 26
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 11 14
2.ÜNİTE > Değişim Çağında Avrupa ve Osmanlı
Kazanım 11.2.2: Avrupa’daki gelişmelere bağlı olarak Osmanlı idari, askerî ve ekonomik yapısında meydana gelen değişimleri analiz eder.
b) Merkantilist ekonomi ve Askerî Devrim’in, Avrupa devletleri ile rekabet hâlindeki Osmanlı Devleti’nin toprak düzeninde ve buna bağlı savaş
organizasyonunda yol açtığı zorunlu dönüşümler (tüfek kullanabilen piyade ihtiyacının artması neticesinde Yeniçeri Ocağı mevcudunun artışı ve
devşirme sisteminin sona ermesi; sekban, sarıca, levent gibi ücretli geçici asker istihdamına sıklıkla başvurulması ve nihayet toprak düzenindeki
özelleşme eğilimleri sebebiyle ordunun lojistik sistemin bozulması) üzerinde durulur.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi AVRUPADAKİ GELİŞMELERE BAĞLI OLARAK OSMANLI ASKERÎ SİSTEMİNDE 25 dk.
YAŞANAN DEĞİŞİMLER
Amacı Avrupa’daki gelişmelere bağlı olarak Osmanlı askerî sisteminde yaşanan değişimleri analiz edebilme Bireysel
Yönerge Ön bilgilerinizi ve verilen metinleri kullanarak soruları cevaplayınız.
XIII. yüzyıldan itibaren Çinliler, günümüzdeki el bombasına benzer humbaralarda barutu
kullandılar. Avrupa’da ise XIV. yüzyılda ateşli silahlarda barut kullanılmaya başlandı. Teknik
gelişmelerle beraber XV. yüzyılda ateşli silahlar savaşın zorunlu araçları haline geldi. Ateşli silahların
orduda kullanılmasıyla başlayan süreç Avrupa’da “Askerî Devrim” olarak adlandırılmış ve ücretli
asker sayısı artırılarak geleneksel ordunun yerini ateşli silahlarla donatılmış ücretli askerler almıştı.
Osmanlı Devleti ise buna karşılık yeniçerileri tüfek kullanımında eğitip sayısını artırdı. Aynı
zamanda sipahileri ateşli silah kullanımına alıştırmaya çalışarak Avrupa orduları karşısında durumu
dengelemeye çalıştı. Osmanlıların Balkanlardaki sınır kalelerinde XV. yüzyılın ortalarından itibaren
top ve tüfek kullandıkları arşiv kaynaklarında yer almaktadır. Avrupa’da savaş zamanlarında ihtiyaç
kadar top döktürülürken Osmanlı Devleti’nde I. Murat Dönemi’nde topçu ocağı kurulmuş ve top
üretimi Avrupa’dan daha düzenli bir şekilde gerçekleştirilmiştir.
Osmanlı’da Sipahiler
✓ XVI. yüzyılda Osmanlı ordusunun büyük bir kısmı maliyeti ucuz ve
savaş zamanı orduya katılan tımarlı sipahilerden oluşmaktaydı.
✓ XVII. yüzyılda tımar sisteminin bozulmasıyla birlikte tımarlı sipahi
sayısı büyük ölçüde azaldı. (1616’da 14867 olan tımarlı sipahi sayısı
1655’te 6052’ye kadar düştü.)
✓ Geleneksel silahlarla savaşan sipahiler, ateşli silah eğitimine ayak uy-
durmakta zorlanmışlardır.
✓ Sipahilerin savaş meydanındaki yetersizlikleri ortaya çıktıkça yerine
ateşli silahlar kullanabilen yeniçeriler ile sekban ve saruca paralı as-
kerleri getirilmiş, bu sebeple tımar sistemi de gerilemiştir.
Osmanlı’da Yeniçeriler
Görsel 1: Sipahiler
✓ Yeniçeriler, eğitilmesi çok masraflı olan ve uzun zaman alan, mer-
kezde konumlanan askerlerdir.
✓ Yeniçeriler, evlenemezler ve başka işlerle uğraşamazlar. Onların tek
görevi askerliktir.
✓ Yeniçerilerin çoğunluğu XVI. yüzyılda ateşli silahlarla donatılmıştır.
✓ XVII. yüzyılda yeniçerilerin sayısı artırıldı (1568’de 12798 iken
1680’de 54222’ye yükseldi).
✓ Devşirme sisteminin kuralları dışında, usulsüz bir şekilde Yeniçeri
Ocağı’na kayıt yapıldı.
✓ Yeniçerilerin evlenip çoluk çocuğa karışmaları, tarım ve ticaretle uğ-
raşmaları, bunun neticesinde askerlik ve talimden uzak durmaya baş-
lamaları gibi sebeplerle Yeniçeri Ocağı’nda askerî disiplin bozuldu ve
yeniçeriler merkezî yönetime karşı güçlendi.
Görsel 2: Yeniçeriler
25
