Page 211 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 103

4.ÜNİTE > Makale Kazanım A.4.7: Metnin üslup özelliklerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Kesin Bilgi 25 dk.
Amacı Metnin üslup özelliklerini belirleyebilmek. Metnin tür özelliklerinin üsluba etkisini ifade edebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Sanatın Geleceği ve Geleceğin Sanatı
Sanat, uygarlıkların gelişimleri ile ilişkili olarak varlığını sürdürmektedir. Toplumun içinde yaşanan
bütün değişimler sanatı da etkilemektedir. Bazen sanat da bu değişimlere neden olmaktadır. Sanatın
bugünü ve geleceği yaşanan toplumsal, siyasal ve ekonomik şartlar ilgili olmakla birlikte bazen de
beklenmedik bir seyir de izlenmektedir. Sanatın geleceği hakkında yorum yapabilmek için geçmişin
sanatını ve gelişmelerini bilmek ve şimdi ile ilişkilendirmek gerekmektedir ve böylece gelecekte ne
olabileceği hakkında bir beklenti içinde olunması daha net görülebilmektedir.
Modern Sanat, 19. yy sanatı olarak kabul edilir. Sanatçılar gördüklerini olduğu gibi göstermek yerine
kendi göstermek istedikleri gibi resmetmişlerdir. Modernizm hakkında birçok farklı tarih ve bilgi söz
konusudur. Bu dönemin sanatçıları kendilerini avangart (öncü) olarak tanımlamışlardır. Avangart
sanatçılar, sanatlarını paranın ve piyasanın egemenliğinden sökerek, birtakım kavramlara, olaylara,
ilişkilere, deneyimlere indirgemişlerdir. Modernizm, zıtlıkların yoğun yaşandığı bir dönemin sanatı
olmuştur. Bu karşıt durumlardan dolayı birçok akım doğmuştur.

Sanat; sezgi, düş gücü vb. özellikleri ile gelecek tasarımını oluşturabilecek güce sahiptir. Sanatın ge-
leceği ütopik beklentiler içermektedir. Yok/olmayan yer olarak da tanımlanan ütopya; fantezi, düş
gücü, hayalleri de içereceği için yeni ve ideal bir gelecek beklentisi ile şekillenmektedir. Fransız klasik
geleneğin temsilcilerinden olan edebiyatçı Anatole France, “Ütopya bütün ilerlemelerin ilkesidir.”
demiştir. Sanat, ilerlemeye odaklıdır ve her dönem, geçmiş sanatı reddederek ilerlemiştir.
(…)

Modernizm zıtlıkların yaşandığı, insanlar arasındaki hiyerarşi dönemidir. Bu dönemde, uygar-barbar,
az gelişmiş-çok gelişmiş, modernlik-vahşet, gerçekçi-avangart eserler, “Evrensel Sergiler” adı altında
aynı mekânlarda sergilenmiştir. Bu evrensel sergiler zıtlıkları içinde barındıran kolonist sergilerdir.
(Artun, 2013b:118-119)Sanayi Devrimi 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de başlaması ve daha
sonra Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika’ya yayılmasından sonra makineleşmenin ortaya çıkardığı
ürünlerin sergilenmesi tanıtılması ve satılması amacıyla sergiler açılmaya başlanmıştır. Bu amaç-
la açılan ilk evrensel sergi 1789 Paris Sergisi’dir. Endüstri ürünlerin sergisidir. Daha sonra ikincisi
1851’de İngiltere Londra’da Crystal Palace’de açılmıştır. Kristal Saray’da açılan bu sergiye dünyanın
her yerinden insanlar katılmıştır. Sömürge ülkelerinden de ürünler sergilenmiştir. Doğu’dan gelen-
lerin yaşam ve gündelik hayatlarını Batı’ya sunmaları sağlanmıştır. Doğu kültür nesneleri de Batı'yı
etkilemiş daha sonra sanatçıların eserlerinde bu etkiler görülmüştür. Modern Dönem sanatçılarının
eserlerinde bu Doğu ve Afrika Sanatı’nın etkileri görülmüştür.
Hatice Karadoğan, Sanatın Geleceği ve Geleceğin Sanatı

1. Okuduğunuz metin öğretici bir metindir. Metinde kelimeler çoğunlukla hangi anlamda kullanılmış-
tır? Bunun, makalenin anlatımına katkısını açıklayınız.

209