Page 215 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 105

4.ÜNİTE > Makale Kazanım A.4.8: Metinde millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, siyasi, tarihî ve mitolojik ögeleri belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Bilimsel Etik 25 dk.
Amacı Metnin yazımında yazarın dayandığı etik değerleri tespit edebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Ece Ayhan’ın Şiirlerinde Mitolojik ve Masalsı Ögeler
Şiirle mitoloji arasında, temellerindeki zihinsel çabanın niteliği bakımından kendiliğinden bir ilgi ol-
duğu söylenebilir. Mitosların doğuşu; evreni, dünyayı, doğa olaylarını “kişileştirerek yorumlama”ya
(Necatigil 1995: 7) dayandığına göre, bu edimin bütün süreçleriyle birlikte şiirsel bir özelliğe sahip
olduğunu kabul edebiliriz. Şiirle mitoloji arasındaki ilişki, mitosların doğuş ve oluşum süreçlerinin
şiirsel nitelikli oluşuyla sınırlı kalmaz; ayrıca mitoslar, “hem sanat yapıtları yoluyla günümüze taşın-
mış hem de sanat yapıtları için önemli olanaklar sunmuşlardır.” (Afacan 2003: 13).
Şiirde mitolojinin verimlerinden yararlanma yönelimi ise yalnızca çağdaş şairlerimize özgü değildir.
Divan edebiyatında da Doğu mitolojisine ait kimi ögelerden büyük ölçüde yararlanılmıştır. Ancak,
Tanzimat’la başlayan Batı kültürü ilgisiyle birlikte, Doğu mitolojisi de şiirdeki yerini Yunan ve Latin
mitolojilerine bırakmıştır. Yunan ve Latin klasiklerinin çevrilmesi bu ilgiye Cumhuriyet Dönemi’nde
daha bir hız kazandırmıştır. Bu dönem içinde, şiirlerinde Yunan ve Latin mitolojilerine ilişkin ögele-
re yer vermiş olan pek çok şaire rastlanır.

(…)
Bunu belirttikten sonra, genel bir yaklaşımla, bir şiirde “masalsılık”tan söz edebilmek ve onu bu yön-
de değerlendirebilmek için o şiirin bütününde ya da bir bölümünde şu iki durumdan en az birinin
görülmesi gerektiğini söyleyebiliriz:

1. Doğrudan masal ögelerinin (masala özgü kişi, yer, olay, motif, epizot, tekerleme vb.) kullanılması
ya da bu ögeleri çağrıştıracak açık göndermelerin bulunması,

2. Gerçekliğin verilişi ile imge ve simgelerin masalsı özellikte olması ya da bunların bağdaştırılma
biçimlerinin doğrudan “masal mantığı”na dayanması/yalnızca bu mantıkla açıklanabilir olması.

Ece Ayhan’ın kimi şiirlerinde bu iki durum hem ayrı ayrı hem de birlikte görülebiliyor. Aslında onun,
Ben sakal bırakmıştım göze batmıyor
Gel benim korkum gel çok korkmak istiyorum (Ayhan 2001: 15)
dizelerinde ya da
Kaçardım korkunç karşılaşmamak için bir bezbebekle. (…) Arka sahanlıkta yanarak uzaklaşan
genç (…). (Ayhan 2001: 70)
düzyazı şiir cümlelerindeki gibi, doğrudan masalsı ögeler içermese bile okuru masalsı bir atmosfere
çeken, masalsılıkla dolaylı olarak ilişkilendirilebilecek özellikte ifadeler taşıyan çok sayıda şiiri var-
dır; ancak, bu ilişkilendirme ile yapılacak bir değerlendirme hem yazımızın kapsam ve sınırlarını
aşacağından hem de bunlar aynı zamanda başka soyut bağlamlarla bir arada düşünülmeyi gerektir-
diğinden, biz Ece Ayhan’ın şiirlerindeki masalsı ögeleri değerlendirirken yukarıda belirlediğimiz iki
noktadan hareket edecek ve bulgularımızı bu doğrultuda ortaya koymaya çalışacağız.

Erdoğan Kul, Ece Ayhan’ın Şiirlerinde Mitolojik ve Masalsı Ögeler

213