Page 25 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 10

1. ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.5: Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirler.
1. ÜNİTE > Giriş
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri: Okuma Becerisi
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleşt ir el Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Edebiyat Akımı 25 dk.
Bilgilendirici metinlerde anlatım biçimlerinin ve düşünceyi geliştirme yollarının metne kazandırdığı özellikleri
Amacı Bireysel
açıklayabilmek.
Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
Edebiyat Akımı
(…)
Edebiyat akımları, bağımsız olmayıp sanat akımlarının edebiyattaki görüntüsüdür ve illaki edebiyat ala-
nında doğmaz. Bazen sanatın başka bir dalında doğar ama edebiyatta da etkili olur. Bu etkinin düzeyleri
değişebilir. Örneğin, resimde doğan empresyonizm, edebiyatta daha sınırlı bir etkiye sahipken sürrea-
lizm edebiyatta önemli bir akım olmuş ve bu yönde pek çok eser verilmiştir. Edebiyatta doğan akımlar
da aynı şekilde diğer sanatları etkiler. Örneğin, sembolizm edebiyat alanında ortaya çıkmış ancak resim
ve heykelde çok etkili olmuştur.
Edebiyat akımları belli bir grup sanatçının bir araya gelmesiyle ve ortak bir sanat anlayışını, güzellik
kavrayışını, gerçeklik algısını paylaşmalarıyla şekillenir. Bu ortaklıklar bazen bir bildirgeyle ortaya ko-
nur ve sistemleştirilir. Bazen de bir grubun doğuşunu haber veren ve sanattaki amaçlarını ortaya koyan
bildirgeler yayımlanır. Bazen bir metin, yazılışından çok sonra bir akımın bildirgesi olarak görülmeye
başlanır. Victor Hugo’nun (Viktor Hügo) Cromwell (Kromvel) piyesine yazdığı ön söz romantizmin;
Emile Zola’nın (Emil Zola) Deneysel Roman adlı eseri natüralizmin bildirgesi kabul edilir. Jean Mo-
reas’ın (Jon Moreas) 1886’da yayımladığı Sembolizm başlıklı yazı, sembolizmin bildirgesi olmakla bir-
likte, bu tarihten önce yetişmiş sembolistlerin kimi eserleri de sembolizmin bildirgeleri olarak kabul
edilir. Baudelaire’in (Bodler) İletişimler, Verlaine’ın (Verlayn) Şiir Sanatı adlı şiirleri buna örnektir. Bi-
zim edebiyatımızda da Fecriati Topluluğu bir beyannameyle topluluğun kuruluşunu duyurmuş ve sanat
anlayışlarını açıklamıştır. Orhan Veli’nin Garip ön sözü, Garip (I. Yeni) akımının bildirgesi sayılır. Şunu
belirtmek gerekir ki bir akımın ya da topluluğun bir bildirge yayımlama gibi bir zorunluluğu yoktur. Bir
bildirgeyle ilkeleri ve doğuşu duyurulmayan akımlar, genellikle o akımın ilke ve niteliklerinin belirgin
olduğu eserler üzerinden açıklanırlar.
Akımlar doğdukları sanat dalından başka sanatlara yayıldıkları gibi çağlar ve coğrafyalar boyunca da
yayılırlar. Yayıldıkları coğrafyalarda oranın kendine özgü şartlarına uyum göstererek farklı nitelikler
kazanırlar. Örneğin romantizm, Fransız edebiyatında farklı, İngiliz edebiyatında farklı, Alman edebi-
yatında farklıdır. Her millet kendi folkloru, kültürel özellikleri, tarihî, siyasi ve toplumsal şartlarıyla
farklı ögeleri öne çıkarır ya da aynı ögeyi farklı şekillerde yorumlar. Örneğin, Fransa’da milliyetçilik
Fransız tarihinin vurgulanmasıyla karakterize olurken Alman romantizminde halk kültürüne dönüş
ön plandadır.
(…)
Hülya Bayrak Ayyıldız, Batı Edebiyatında Akımlar I

Kelime Dağarcığı:
bildirge: Beyanname. empresyonizm: İzlenimcilik. folklor: Halk bilimi. natüralizm: Doğalcılık. sürrealizm: Gerçeküstücü-
lük.

1. Yazar, okuduğunuz metinde örnekleme tekniğinden sıkça yararlanarak sizce neyi amaçlamış olabilir?

23