Page 343 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 169

6.ÜNİTE > Roman Kazanım A.2.10: Metnin üslup özelliklerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Üslubun İmzandır 20 dk.
Amacı Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini tespit edebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Saatleri Ayarlama Enstitüsü
(…)
Fazla teferruata girmeden şurasını da işaret edeyim ki saat kadar derin şekilde olmasa bile bu benim-
seme ve uyma keyfiyeti bütün eşyamızda vardır. Eski şapkalarımız, ayakkabılarımız, elbiselerimiz gün
geçtikçe bizden bir parça olmazlar mı? Onları sık sık değiştirmek isteyişimiz de bu yüzden değil midir?
Yeni bir elbise giyen adam az çok benliğinin dışına çıkmışa benzer: Kendinden uzaklaşmak, ona bir
değişikliğin arasından bakmak ihtiyacı yahut “Ben artık bir başkasıyım!” diyebilmek saadeti.
İddia edebilirim ki -rahmetli Halit Ayarcı müessesemizin aleyhine çıkmak korkusu ile bu cins iddialar-
dan sakınmamı bana şiddetle tavsiye ederdi; fakat mademki bu vesayet artık yoktur, ben rahatça iddia
edebilirim- eski bir şapkadan ve ayakkabıdan sahibinin bütün huyunu, alışkanlıklarını, hayatındaki
aksaklıkları, hattâ ıstıraplarının çeşidini görmek mümkündür. Hizmetçilerimize hemen evimize gelir
gelmez bir kat elbise, bir iki eski gömlek, boyun bağı, hiç olmazsa ayakkabılarımızdan birini hediye
etmemizin hikmeti de bu olsa gerektir. Bizi hiç tanımayan bu insan birdenbire elbisemizin içine girdiği,
kunduramızla yürüdüğü için âdeta onun gizli zoru ile bize yaklaşır, farkında olmadan bizim itiyat ve
düşüncelerimizi benimser. Bunu ben kendi nefsimde iki defa tecrübe ettim.
Sahibinin en mahrem dostu olan, bileğinde nabzının atışına arkadaşlık eden, göğsünün üstünde bütün
heyecanlarını paylaşan, hülasa onun hararetiyle ısınan ve onu uzviyetinde benimseyen yahut masası-
nın üstünde, gün dediğimiz zaman bütününü onunla beraber bütün olup bittisiyle yaşayan saat, ister
istemez sahibine temessül eder, onun gibi yaşamağa ve düşünmeğe alışır.
(…)

Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü

Kelime Dağarcığı
hülasa: Kısaca. itiyat: Alışkanlık. müessese: Kurum. teferruat: Ayrıntı. temessül: Benzeşme. uzviyet: Organizma. vesayet: Vasilik.

1. Sahibinin en mahrem dostu olan, bileğinde nabzının atışına arkadaşlık eden, göğsünün üstünde bütün
heyecanlarını paylaşan… gibi ifadelerle yazarın kişileştirme ve benzetme sanatlarına başvurması,
cümlelerin genellikle uzun olması bize yazarın üslubu ile ilgili hangi bilgileri verir? Düşüncelerinizi
yazınız.

341