Page 567 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

CEVAP ANAHTARLARI
c) Kesme (’) : Özel ada getirilen durum ekini ayırmak için kon- 2. Kelime/
muş. Kelime Grupları Tahmin
ç) Nokta (.) : Anlatım olarak cümlenin tamamlandığını belirt-
mek için cümlenin sonuna konmuş. ağırbaşlı Davranışları ölçülü, olgun (kimse).

Etkinlik No.: 121 yollanmak Bir yere gitmeye başlamak, yürümek.
1. Olası Cevap: Ben “vatan” kelimesini seçerdim. Çünkü “vatan” eteğine sıkı sıkı Yalvarıp yakarmak, güvendiği bir kimseye
yüzlerce yıldır üzerinde yaşadığımız, uğruna binlerce şehit verdi- sarılmak bağlanıp onun koruyuculuğuna sığınmak.
ğimiz topraklara verilen addır. Bu ad, bünyesinde derin anlamlar Bir şey yaptırmak için birini zorlamak,
barındırmaktadır. Yazımda “vatan” kelimesinin bana hissettirdiği sıkboğaz etmek ona baskı yapmak.
bu derin anlamlar üzerinde dururdum.
2. Olası Cevap: Metindeki tetkik, mefhum, san’atkâr ve pâye gibi ke- 3. Olası Cevap: Dil ve kültür birbirinden ayrı düşünülemeyen iki
limeler metnin yazıldığı dönemi yansıtıyor. Çünkü bu kelimeler önemli unsurdur. Kültürde meydana gelen değişmeler ve geliş-
günümüzde fazla kullanılmamaktadır. Günümüzde tetkik yerine meler, dil vasıtasıyla gelecek kuşaklara aktarılır. Bir toplumun
inceleme, mefhum yerine kavram, sanatkâr yerine sanatçı, paye kimliğinin bir parçası olan yiyecek kültürü, toplumların gerek
yerine rütbe kelimeleri daha çok tercih ediliyor. beslenme alışkanlıkları gerekse yaşam biçimlerini yansıtan kültürel
zenginliklerinden biridir. Kuru kaymak da dil vasıtasıyla geçmiş-
3. a) Olası Cevaplar: ten günümüze kadar gelen bir dondurma çeşidinin ismidir.
Kelime Çağrıştırdığı Anlam 4. Olası Cevap: Altı çizili kelime yerine “kuvvetli”, “etkili” kelimeleri
kullanılabilir.
tahammül katlanma
Etkinlik No.: 123
hiddet öfke
1. Olası Cevap: Son günlerde toplumu fazlasıyla ilgilendiren konu-
merhale aşama ların başında COVID-19 salgını gelmektedir. Bu yüzden yazaca-
ğım fıkranın konusu COVID-19 salgını olurdu. Yazımda, tüm
itibar saygınlık dünyayı olduğu gibi ülkemizi de etkileyen, insan hayatı için bü-
yük tehdit oluşturan bu salgına dikkat çekerdim. Ayrıca salgından
lâfız söz korunmanın yollarını da anlatırdım.

b) Olası Cevap: Sanat hayatı boyunca pek çok aşamadan geçmiş- 2. Olası Cevap: 19. yüzyılda gazete ve dergiler toplum hayatı için
ti. Geçtiği bu aşamalardan sonra sanat dünyasında büyük bir oldukça önemli bir yere sahipti. Güncel olayların ele alınabilece-
saygınlık kazandı. Kimi zaman hakkında söylenen bazı sözlere ği yegâne araçlar gazeteler ve dergilerdi. Bu nedenle fıkra türü
katlanamayıp öfkelendi. ortaya çıktığı dönemde oldukça ilgi görmüştür. Teknolojik geliş-
melerle televizyon, radyo, internet gibi pek çok farklı alan ortaya
4. a) Olası Cevap: Kelime dağarcığını geliştirmek için en etkili yön- çıktı. Bu gelişmeler gazete ve dergilere olan ilgiyi azalttı ve fıkra
tem kitap okumaktır. Kitap seçiminde ise kelime dağarcığına türü de bu durumdan etkilendi. Özellikle son yıllarda internetin
katkı sağlayacak nitelikli kitaplara yönelmek gerekir. Kitap ve sosyal medyanın etkisiyle pek çok gazete ve derginin baskı sa-
okumanın yanında yazı yazmak, sözlük okumak, eş anlamlı yısının çok düştüğü konuşuluyor. Ancak tüm bunlara rağmen fık-
kelimeleri araştırmak ve bulmaca çözmek de kelime dağarcı- ra türü dijitalleşmeye de ayak uydurarak yaşamaya devam ediyor.
ğının gelişmesine katkı sağlar. Bence güçlü kaleme sahip, ilgi çekici yazılar yazan fıkra yazarları
b) Olası Cevap: Sosyal bir varlık olan insan, yaşamı boyunca sü- bugün de gelecekte de okunmaya devam edecektir.
rekli iletişim hâlindedir. İletişimde ise en önemli unsur dildir. 3. Olası Cevaplar: Evet, katılıyorum. Çünkü sanatçı toplum yaşamı-
Bir insan dili ne kadar etkili kullanırsa iletişimde de o kadar nı yansıtan bir ayna gibidir. Eserini oluştururken toplumdan ba-
başarılı olur. Dili etkili kullanmak için de zengin bir kelime ğımsız hareket etmez. Toplumu, yani insanı ele alır. Biz de sanat-
dağarcığına ihtiyaç vardır. Kelime dağarcığını geliştiren bir çının yaşadığı toplumun bir parçası olduğumuz için hangi eseri
bireyin anlama, anlatma, düşünme ve hitabet becerileri artar. okursak okuyalım kendimizden bir parça, bir yansıma buluruz.
Dinlediği ve okuduğu kaynakları daha iyi anlar, kendini ifade Hayır, katılmıyorum. Her insanın kişiliği, hayal dünyası, ilgi ve
etmesi kolaylaşır. Bunlar da bireyin günlük hayatta, eğitim ve beğenileri farklı olabileceği için okuduğumuz her yazıda kendi
iş hayatında başarılı olmasına katkı sağlar. yansımamızı görmemiz mümkün değildir. Ayrıca yazar yazısında
tamamen bireysel bir konuyu ele almış olabilir. Bu da metindeki
Etkinlik No.: 122
söz konusu düşünceyi çürüten başka bir nedendir.
1. a) Attan düşen ölmez eşekten düşen ölür: At; binicisini düşür-
memeye çalışan, düşerse de üzerine basmayan bir hayvandır. Etkinlik No.: 124
Eşekse sırtındakini yere düşürdüğünde çiğnemeye çalışır. Do- 1. Her iki metinde de modernleşme bağlamında sosyal ve kültü-
layısıyla bizi önemseyen iyi insanların istemeden verdiği zarar, rel değişim irdelenmiştir. Şiirde değinilen konu, Hüseyin Cahit
destekleri ile çabuk atlatılır. Ancak kötü niyetli insanlardan
büyük ölçüde zarar görebiliriz. Yalçın’dan alınan metinde işlenen konuyla aynıdır. Farklı dönem-
lerde yazılmasına rağmen her iki eserin de aynı konuyu işlemesi,
Kısmette olanın kaşığında çıkar: Kişi ne yaparsa yapsın kade- konunun güncelliğini hâlâ koruduğunu göstermektedir.
rinde ne varsa o gerçekleşir. 2.
b) İlk atasözü için “Attan düşene yorgan döşek, eşekten düşene Metinde yazar, eleştirel bir bakış açısıyla güncelliğini koruyan bir
meseleyi işlemiştir. Modern yaşamla birlikte eve yüklenen anlam de-
kazma kürek.” şeklindeki ifadeyi örnek verebiliriz. ğişmiştir. Geçmişte mutluluk ve bağlılık kaynağı olarak görülen ev;
İkinci atasözü için “Kısmet ise gelir Hint’ten, Yemen’den; kıs- artık anlamını yitirmiştir. Bir taş ve toprak yığınından ibaret olup bi-
met değilse ne gelir elden?” atasözünü benzer bir örnek olarak reyleri bencil, ruhsuz, birbirine yabancı hâle getirmiştir. Bu durum,
düşünebiliriz. kişinin kendini evsiz ve yurtsuz hissetmesine neden olmuştur.

565