Page 566 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
4. Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi gazetenin ilk sayısında yayın- 3. Olası Cevaplar:
lanmış bu makalede gazetenin çıkarılma amaçlarıyla, Şinasi’nin Aldığımız her sağlıklı nefesin bir lütuf olduğu /
gazete hakkındaki görüşleri anlatılmış. İlk sayı olması nedeniyle
başmakale Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’dir. özne
yadsınamaz bir gerçektir.
Etkinlik No.: 118 yüklem
1.
Kullanım Amacı Örnek Cümle
Salgın sürecinde öğrendiğimiz hiçbir şey / unutulmamalı.
Sıralı cümleleri birbirinden Bir koltuğa oturmuş, etrafa özne yüklem
ayırmak için konur. boş gözlerle bakıyordu.
Tırnak içinde olmayan alıntı Akşam eve geç gelme, dedi. Gün batımını izlemek, / her yaşta / çok keyiflidir.
cümlelerden sonra konur.
özne zarf tümleci yüklem
Hitap için kullanılan Arkadaşlar, lütfen sessiz
kelimelerden sonra konur. olun!
Metin içinde art arda gelen Ancak yemekte bir karara Eski bayramları özlemle anmamızın nedeni / belki de /
zarf-fiil eki almış kelimelerden varıp, arkadaşına dikkatli özne zarf tümleci
sonra konur. dikkatli bakarak konuştu. başucumuza koyduğumuz kırmızı pabuçlardır.
yüklem
2. Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları
tırnak içine alınır. Bu cümlede de “Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve 4. Olası Cevap:
Destan Tarzı” ifadesi eser adı olduğu için tırnak içine alınmıştır.
“alt” ve “üst” sözcükleri yer bildirmedikleri sürece bitişik yazılır.
3. Sanat eseri, / toplumun aynasıdır; / sosyal ve kültürel yapının, Bilinçaltımızda olan her şeyi bilseydik hayat çok zor olabilirdi.
özne yüklem
Yer altı suları bakımından zengin olan illerimiz, bunu kaplıcalarla
iç dünyanın, umutların, beklentilerin, birikimlerin yansıtıldığı, değerlendiriyor.
yüklem
Etkinlik No.: 120
estetikle buluştuğu yerdir.
1. 1932’de kurdurduğu Türk Dil Kurumu ile / Atatürk, /
zarf tümleci özne
Edebi eserler, / yaşayan kültür topluluğunun ortak dünya görüşüne bütün kelimelerin Türkçe kökenli olmasını hedef alan özleştirme
özne zarf tümleci belirtili nesne
ve değerler sistemine göre / şekillenir. hareketini / başlatmıştır.
yüklem yüklem
2. “da” bağlacı yükleme sorulan bir sorunun yanıtı değildir. Bu söz-
Yaşar Kemal, / kendisiyle yapılan röportajlarda / sıklıkla / cük iki yargıyı bağlama görevi ile kullanılmış. Yükleme yönelik
özne dolaylı tümleç zarf bir görevi yoktur. Bu nedenle cümle dışı unsurdur.
tümleci
bu konuya / değinir. 3. a) 1935 yılının güz aylarında üç yıl kadar denediği özleştirme ha-
dolaylı yüklem reketini Atatürk bıraktı.
tümleç b) Yüklemin önüne getirilerek özne vurgulanmış. Böylece cüm-
lede işi kimin yaptığı öne çıkarılmış. Cümle bu sırayla oluş-
4. Olası Cevap: turulmuş olsaydı “özleştirme hareketi”ni Atatürk’ün bıraktığı
Okulun tüm öğrencileri bahçede büyük bir heyecanla İstiklal vurgulanarak “özleştirme hareketi”nin bırakılmasına yönelik
Marşı’nı okuyorlardı. itirazların önüne geçilmek istenmiş olurdu.
4. Cümlede yüklem “yapılmıştır” sözcüğüdür. Yükleme “Ne?” so-
Etkinlik No.: 119
rusunu sorduğumuzda ise aldığımız yanıt “Ömer Seyfettin hak-
1. Olası Cevap: kında birçok çalışma”dır. Bu özne ise yüklemde anlatan işi yapan
değildir, işten etkilenendir. Bu tür öznelere sözde özne denir.
Yazarın verdiği örnekten yola çıkacak olursak “aktif, pasif” ko-
nusunu “etken ve edilgen”i bilmeyen biri de anlayamayacaktır. 5. a) Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden
Ayrıca haber ve dilek kiplerini, ek fiili bilmeyen birine de İngi- ayırmaktır.
lizcedeki “zamanlar” konusunu anlatmak mümkün olmayacaktır. b) Kullanılamaz. Noktalı virgül ögeleri arasında virgül bulunan
sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur. Cümlenin öz-
2. Olası Cevaplar: neden sonra virgül işareti kullanılmış. Burada da virgül kulla-
Özellikle yazılı anlatım yetersizlikleri, okullarımızda önemli bir nılsaydı görevleri karışırdı. Bu nedenle noktalı virgül kullanıl-
malıdır.
sorundur. yüklem
6. a) Virgül (,) : Uzun cümlede yüklemden uzak düşmüş olan özne-
yi belirtmek için konmuş.
Düzgün yazma, yazarak öğrenilen bir sanattır.
yüklem b) Tırnak (“ ”) : “Yeni Lisan” söz grubunu özel olarak vurgulamak
için kullanılmış.

564