Page 562 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
4. Metnin anlatımında doğrudan bilgiler verilmiş. Bu bilgiler sayı- liriz. Kendimizin sıkıntılı günler geçirdiğini söylemek için “tadım
sal verilerle desteklenmiş. Tanımlama yapılarak açıklama anlatım tuzum yok” ifadesini kullanırız. Bizden bir konuda yardım isten-
biçimi kullanılmış. Sözcükler temel anlamlarında ve cümleler diğinde çorbada tuzun olsun, derler.
ağırlıklı olarak nesnel anlatımdadır. Dolayısıyla metnin dil ve an- 4. Olası Cevap: Farklı coğrafyadaki Türklerin en önemli ortak pay-
latımıyla üslubu arasında bir uyum vardır. dası, ortak bir dile sahip olmalarıdır. Dilin ortak olması aynı mil-
5. Olası Cevap: Vatanımdan uzak bir yerde yaşasaydım öncelikle letten insanlar arasında nesillerdir süregelen bir kültür etkileşimi
kendimi çok yalnız hissederdim. Dilini bilmediğim bir ülkede olmasını sağlıyor. Edebiyat, kültür ve dil de ayrılmaz parçalar
çevremdeki insanları anlamamak, kendimi ifade edememek beni olduğu için birbirlerinin eserlerini okurken zorlanmadıkları gibi
çok zorlardı. Doğduğum toprakları ve kendi kültürümü çok öz- yabancılık da çekmiyorlar. Tabii ki ortak noktaları olması ken-
lerdim. dilerine özgü değerleri olmadığı anlamına gelmiyor. Her birinin
sahip olduğu bu zenginlikler edebiyata da çok değerli malzemeler
Etkinlik No.: 103
sağlayabiliyor.
1. Makalede kelimeler çoğunlukla gerçek ve terim anlamları ile kul-
lanılmıştır. Sözcükler gerçek anlamı ile kullanıldığı için okuyan Etkinlik No.: 105
herkes metinden aynı anlamı çıkarır. Makalede tek anlamlılık 1. a) Yay ayraç içine alınan ifadenin amacı kendisinden önce tırnak
vardır, birden fazla anlam görülmez. Bu da makalenin tür özel- içine alınan ifadenin metnin yazarına ait olmadığını, yay ayraç
liklerine uygundur. içinde adı olan kişiye ait olduğunu, kaynakçada bulunan eser-
2. Makalede kullanılan cümlelerde verilen bilgiler okurun yorumu- den alındığını belirtmektir.
na açık değildir. Kelimelerin gerçek ve terim anlamları ile kulla- b) Yay ayraç içindeki ifadeler kullanılmasaydı tırnak içindeki sö-
nılması, anlatılanların veya yazarın değerlendirmelerinin somut zün metnin yazarına ait olduğu sonucuna ulaşılırdı.
verilerle desteklenerek metnin nesnel bir özelliğe sahip olmasını
sağlamıştır. c) Yay ayraç içindeki ifadenin kullanılmasıyla yazar kendisine
ait olmayan bir ifadeyi kendisine aitmiş gibi göstermemiştir.
Bu bilgiler kesin doğru olarak okura sunulmuştur. Okurun bu Başkasına ait olanı ondan izin almadan kullanmak “aşırma”dır.
bilgileri doğru olarak kabul etmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle de Okulda yaptığımız projede arkadaşımızın projesindeki bölüm-
kesin yargı içeren cümleler kullanılmıştır. leri ondan izinsiz olduğu gibi almak, sınav sırasında arkadaşı-
3. Makale türünde verilen bilgiler araştırmalar sonucunda elde mızın sınav kâğıdındaki yanıtı kendi cevap kâğıdımıza geçir-
edilmiş, okurun doğruluğunu kabul etmesi gereken gerçektir. mek vb. yapılmaması gereken, etik olmayan davranışlardır.
Okuduğumuz makaledeki “Sanat; sezgi, düş gücü vb. özellikleri
ile gelecek tasarımını oluşturabilecek güce sahiptir.” cümlesinde 2. a) Metin konuyla ilgili bir düşünceyi okura kabul ettirme, dü-
şünceyi kanıtlama amacı taşımaktadır. Bu nedenle yazar, dü-
yüklemin geniş zamanın üçüncü kişisinde çekimlenmiş bir ad şüncesini okura kanıtlamak için güvenilir kişilerin sözlerini,
olması anlatıma kesinlik katmıştır. Böylece yazar bilginin doğ-
ruluğunu okura mutlak bir kesinlikle aktarmak istemiştir. Bu da cümlelerini kullanmıştır.
makalenin amacına uygundur. b) Olası Cevaplar: Bilimsel çalışmalarda araştırmacı bilimsel yön-
4. Olası Cevap: Makalenin amacı bilimsel ilkelere uygun biçimde temleri kullanarak edindiği bulguları ve bilgileri makalelerle
bilim dünyasına duyurur. Sonrasında gelen araştırmacılar bu
elde edilen bilgilerin okurla paylaşılması, okurun bu bilginin doğ- araştırmalardan yararlanarak yeni çalışmalar geliştirirler. Eğer
ruluğu hakkında kuşku duymaması, bilginin doğruluğunu kabul öncesindeki araştırma sonuçlarını bizimmiş gibi paylaşırsak
etmesidir. Yazar bu amaca uygun olarak üslubunu belirlemiş, bu bilimsel etiğe aykırı olur. Ahlaki değerlerin olmadığı yerde
kelimeleri gerçek ve terim anlamıyla kullanmış, mecaz anlamlı yozlaşma olur, yozlaşmanın olduğu yerde de gelişme olmaz.
kelimelere yer vermemiştir. Yazarın cümleleri kısa ve kesin bir
hüküm içermektedir. Bize ait olanı biri sahiplendiğinde ve onunla kendine çıkar sağ-
ladığında çalışma isteğimiz kaybolur.
5. Olası Cevap: Bu paragraf makaleden alınmış olamaz. Çok uzun
bir cümledir. Cümlede sıfatlar ve mecaz anlamlı kelimeler kul- Etkinlik No.: 106
lanılmış. Uzun cümle kullanıldığında ögeler arasındaki bağlantı
zayıflar. Bu da anlatımı yalınlıktan uzaklaştırır. Sıfatlar ve mecaz 1. a) Okuduğunuz metinde “20. yüzyılın ilk çeyreği tamamlanırken
anlamlı kelimelerin kullanılması metni çok anlamlı yapar, okur (1924) Batı’da Sürrealizm adıyla ortaya çıkan gerçeküstücülük/
kelime ve cümleleri kendi anlayışına göre yorumlar. Bu da maka- gerçek dışılık, bir süre sonra bütün Avrupa’da ve dünyanın pek
leyi yazarın amacından uzaklaştırır. çok yerinde etkisini göstermeye başlar.” cümlesi bir bilgi cümle-
siyken “Orhan Veli, şiirdeki çocuksu söylemin artılarını çok iyi
Etkinlik No.: 104
tespit etmiştir.” cümlesi bir yorum cümlesidir.
1. Olası Cevap: Türkler tarih sahnesine çıktıkları ilk zamanlardan b) Makaleler herhangi bir konu hakkında bir görüşü, bir dü-
bugüne kadar adil, merhametli, vefakâr, mert olmaya çok önem şünceyi savunmak ve kanıtlamak amacıyla yazılan yazılardır.
vermişler ve bu özellikleri insan olmanın vazgeçilmez bir unsuru Makale; açıklama, tanıtma, bilgilendirme amacıyla yazılsa bile
olarak düşünmüşlerdir. Tuz da tüm canlıların sağlığı ve yemekle- makalede eleştirel tutum söz konusudur. Makale yazarı nesnel
rimizin lezzeti için olmazsa olmaz bir maddedir. Bu nedenle insa- bilgiler verirken aynı zamanda bu bilgileri kendi bakış açısıyla
ni değerlerin en önemli sembolü olarak görülmüştür. yorumlar. Böylece okuru bilgilendirirken okura çeşitli bakış
açıları da kazandırır.
2. Olası Cevap: Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.
İki atasözü de “İyilik küçük de olsa unutulmaz.” anlamına gel- 2. Olası Cevap: İnsanın gelişimi sosyal çevresiyle etkileşimine bağ-
mektedir. Bir kişinin sadece bir kere sofrasına oturmuş, bir fin- lıdır. Çocukluk döneminde henüz yetişkinlerin dünyasının yap-
can kahvesini bile içmiş olsanız o kişiye vefa borcunuz olduğunu tırımları, yasaları öğrenilmemiştir. Bu yüzden çocuklar insanın
unutmamalısınız. en saf en doğal hâlidir. Doğayı, yaşamı kısacası her şeyi olduğu
gibi kabul ederler ve kurdukları cümlelerle de bu saflığı ve doğal-
3. Olası Cevap: Günümüzde bir şeyin eski değerinin kalmadığını lığı dile getirirler. Orhan Veli de bunu fark etmiş ve bir yetişkinin
ifade etmek için “tadı tuzu kalmadı” derler. Bu deyimle özellikle söyleyemeyeceğini bir çocuğun ağzından rahatlıkla söyletmiştir.
eski bayramlara duyulan özlemin dile getirilmesinde karşılaşabi-

560