Page 558 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
İkinci şiir beni daha çok etkiledi. Çünkü doğadaki bahar da her
Etkinlik No.: 86
zaman tereddütler taşır. Ne sıcak ne de soğuk sürekli değildir.
1. Bu cümlenin ögelerini bulmak için cümleyi düz cümleye çevir- 2. Birinci şiir resmedilmeye daha uygundur. Çünkü şiir neredeyse
mek gerekir. Cümlenin kurallı hâli; bir tabloyu anlatır. Bir objektiften yansıyan görüntülerin anla-
“Fırtınam! Otuz yıllık bir ağaç, baş ucunda nefesini duyunca bir tımı gibidir.
dal gibi eğildi.” şeklinde olur. Bu cümle aşağıdaki gibi ögelerine
ayrılır: 3. İlk şiir “bahar” temasına daha uygun şekil özelliklerine sahiptir.
Fırtınam!: Ünlem, cümle dışı unsur kabul edilir. Çünkü bahar bir memlekete yavaş yavaş gelir. İlk şiirin öbekler
hâlinde ve farklı uzunluklarda mısralardan oluşması bahar
Eğildi: Yüklem temasına daha uygundur. Şiirde ölçü ve kafiyede belli bir düzen
Otuz yıllık bir ağaç: Özne yoktur.
Baş ucunda nefesini duyunca: Zarf Tümleci 2. şiir ölçülü ve kafiyelidir. Ancak blok hâlinde olduğu için
Bir dal gibi: Zarf Tümleci “bahar” temasına daha uzaktır.
2. Bu cümlenin ögelerini bulmak için önce cümleyi düz cümleye 4. Beyatlı’nın İstanbul’un doğal güzelliklerini yansıtmayı amaçla-
çevirmek gerekir: “Biz denizde sonsuzluğun sırrına ererek dığını göz önünde bulundurarak “Fenerbahçe, cennet, mücev-
sevgimizde sonsuzluğu yaşatmak istedik.” şeklinde düz cümleye her” sözcüklerini seçebiliriz.
çevrilir. Bu cümlenin ögeleri aşağıdaki gibidir: Dıranas’ın “bahar” temalı bir şiir yazmasına rağmen “umutsuz
İstedik: Yüklem ve hüzünlü duygular”dan kurtulamamış ve bu durumdan hare-
Biz: Özne ketle “bahar, al gül, kork” sözcüklerini seçebiliriz.
Denizde sonsuzluğun sırrına ererek: Zarf Tümleci
Sevgimizde sonsuzluğu yaşatmak: Belirtisiz Nesne Etkinlik No.: 89
1. a) “Bir Şairin Hezeyanı” adlı şiir bireysel konuları işlemektedir.
3. Bu cümlelerin ögelerini bulmak için önce cümleleri düz cümle- Bu nedenle bu şiir Abdülhak Hamit Tarhan’a, “Bırak Beni
ye çevirmek gerekir. Cümleler, aşağıdaki gibi ögelerine ayrılır: Haykırayım” adlı şiirde ise toplumsal konular işlenmiştir. Bu
Bir aslan kafesini dün gece parçaladı. nedenle bu şiir de Mehmet Emin Yurdakul’a ait olabilir.
Özne B.li N. Zarf T. Yüklem b) Yukarıdaki şiirlerden “Bırak Beni Haykırayım” adlı şiiri
beğendim çünkü ben toplumsal konuları işleyen şiirleri
Bir gönül kartal gibi sonsuz ufka yol aldı. beğenirim.
Özne Zarf T. Yer Tamlayıcısı Yüklem Yukarıdaki şiirlerden “Bir Şairin Hezeyanı” adlı şiiri beğen-
dim çünkü ben bireysel konuları işleyen şiirleri beğenirim.
Etkinlik No.: 87 2. a) “Bir Şairin Hezeyanı” adlı şiirde anlamı bilinmeyen kelime-
lere ve yabancı dil kurallarına çokça yer verilmişir. Bu da
1. I. Ünlem: “Ulu mabet” sözcük grubu seslenme olduğu için şiirin anlaşılmasını zorlaştırmıştır. “Bırak Beni Haykırayım”
kullanılmıştır. adlı şiirde ise sade ve anlaşılır bir dil kullanılmış, bu da şiirin
II. Noktalı Virgül: Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümle- anlaşılır olmasına katkı sağlamıştır.
leri birbirinden ayırmak için kullanılmıştır. b) Dilin ağır, süslü, sanatlı olduğu özel olarak belirtilebilir. Ede-
III. Virgül: Eş görevli sözcükleri ayırmak için kullanılmıştır. biyatta sade bir dil kullanımının henüz gerçekleşmediği gö-
IV. Kesme İşareti: Özel isme getirilen çekim ekini ayırmak için rülmektedir. Millî Edebiyat’ta ise edebî dil artık sadeleşmiştir.
Bu durumun sanat anlayışıyla doğrudan ilişkisi vardır. “Sanat
kullanılmıştır. sanat içindir.” görüşünde okuyucu dikkate alınmaz, bu nedenle
V. Üç Nokta: Alıntılarda metnin ortasında alınmayan bölümleri şair istediği dili kullanabilir. “Sanat toplum içindir.” görüşünde
göstermek için kullanılmıştır. ise mesajın okuyucuya ulaşması istendiğinden okuyucunun
anlayabileceği bir dilin kullanılması gerekmektedir.
2. a) Gönlümün aydınlığı her saniyede artarak / Süleymaniye’de
/ bir mehabetli sabah / oldu. (zarf tümleci / yer tamlayıcısı / 3. a) Bu dizeler sanata ve sanatçıya toplumun sözcüsü olma görevi
özne / yüklem) yüklemektedir. Sanat ve sanatçı toplumun sorunlarını dile
b) Bir geliş / var!.. / Bu, / ne mübarek ne garib âlem!.. (özne / getirmeli, haksızlıklara karşı çıkmalı ve bunların çözümü
yüklem / özne / yüklem) noktasında öncü bir rol üstlenmelidir.
c) Gecenin bitmeye yüz tuttuğu andan beridir duyulan / gökte / b) Olası cevap: Bence doğrudur.Çünkü sanatçılar aydın insan-
kanad (sesleridir), / yerde / ayak sesleridir. ( özne / yer tamla- lardır. Aydınların da topluma karşı sorumlulukları vardır.
yıcısı / yüklem / yer tamlayıcısı / yüklem) Sanat toplumu değiştirmeli, uyanık tutmalıdır.
Bence yanlıştır. Çünkü sanat insanda güzel duygular uyan-
ç) Şimdi / kubben altında bu cumhura bakarken / senelerden dırmalı, faydayı ikinci planda tutmalıdır. Sanatçılar da özgür
beri rüyada görüp özlediğim cedlerin mağfiret iklimine olmalı, diledikleri konuyu işleyebilmelidir.
girmiş gibiyim. (zarf tümleci / zarf tümleci / yüklem)
d) Dili bir, gönlü bir, imanı bir insan yığını / varlığının bir yere Etkinlik No.: 90
toplandığını / görüyor. (özne / belirtili nesne / yüklem)
e) Kimi gökten kimi yerden her kapıya üşüşüp, / birbiri ardınca 1. İdeal kelimesi metinde “düşüncenin tasarlayabileceği bütün üstün
/ bu ilahi yapıya/ giriyor. ( zarf tümleci / zarf tümleci / yer nitelikleri kendinde toplayan” anlamında kullanılmıştır.
tamlayıcısı / yüklem) Olası Cevap:

Etkinlik No.: 88 Eylül, Bozcaada’ya gitmek için en ideal mevsim bence. (uygun)
İdeal sahibi insanlar amaçlarına ulaşmak için hiçbir sorumluluk-
1. a) Her iki şiirde de baharın güzel ve iç açıcı yönleri ön plana tan kaçınmazlar. (ülkü)
çıkarılmıştır. Ancak II. metinde baharı kaybetme korkusu
“Kuşlar değil başımın üstünde hızla uçan; / Kardeşlerin yüz- 2. a) “Kutup” sözcüğü metinde birbirine taban tabana zıt durum ve
yıllar önce kopmuş ahları” ifadeleriyle anlatılmış. Burada şair, kavramlar, “problem” sözcüğü ise insanların başa çıkması ge-
dış dünyanın gerçeğinden/güzelliğinden çıkıp iç dünyasının reken dünyevi sorunlar anlamındadır.
olumsuz etkisiyle yukarıdaki mısraları dizmiştir. Şiirde bir
tereddüt hissedilmektedir. b) Olası Cevap: En büyük hayali, bir gün kutuplara gidip kuzey
b) Olası cevap: İlk şiirdeki bahar beni daha çok etkiledi. Şiir- ışıklarını izlemekti.
deki coşku ve heyecan baharın doğasına ve bana daha yakın Küçüklüğünden beri çözmeyi bir türlü başaramadığı havuz
olduğu için.

556