Page 555 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

CEVAP ANAHTARLARI

ve daha da önemlisi babadan ve kocadan yoksun bir hâlde yaşa- Etkinlik No.: 78
dığını ve bunun sonucu olan sıkıntılarını dile getirmektedir.
2. Anadolu insanı için vatan kavramı, onun ailesinden, anne ve 1. I. metnin ölçüsü aruz ölçüsü; nazım birimi bent; kafiye şeması
babasından daha değerlidir. Çünkü vatan olmazsa o ailenin abcba, dbed, eff, ef (Belirli bir kafiye yapısı yok); nazım şekli ise
rahat bir biçimde yaşamını sürdüreceği bir mekân olmayacaktır. serbest müstezattır.
Geride kalanların millî ve manevi duygularını özgür bir biçim- II. metnin ölçüsü 7’li hece ölçüsü; nazım birimi dörtlük; kafiye
de yaşayabilmesi için şehit olmak gerekirse bu vatanın evlatları şeması aaba, ccdc, eefe, gghg … (mani tipi kafiye); nazım şekli
gözünü kırpmadan bu mertebeye erişmek için canını feda ise serbest şiir şeklindedir.
eder. Vatanın diğer fertlerine düşen görev de vatanı için şehit
olanların ailesine sahip çıkmak ve onların eksikliğini hissettir- 2. I. metin, hayalde yaşatılan bir âleme gitme arzusunu taşır ve
memektir. sembolizm akımının etkisiyle yazılmıştır. Fecriati sanatçısı olan
Ahmet Haşim, şiirde daha çok aşk, özlem ve doğa temalarını
3. Türk milleti, geçmişte de bugün de vatanını kurtarmak ve işlemiştir. Akşamın yoğunluğu ve insanda farklı duygular
gelecek nesillere bir vatan toprağı bırakmak adına canını feda uyandırdığı vurgulanmak istenirmiş gibi, “akşam” kelimesi son
etmekten bir an bile şüphe duymaz. Anadolu insanı için vatan, bentte iki dize içinde toplam altı kez tekrarlanmıştır. “Akşam”ın,
bayrak olgusu anne ve babadan, eşten, çocuklardan daha gerekli Ahmet Haşim için özel bir anlamı vardır. O, akşamın ve yarı
ve mühimdir. Vatansız bir millet yok olmaya mahkûmdur. Bu karanlık zamanların şairi olarak bilinir.
nedenle insanımız 15 Temmuz gecesi devletini, vatanını kur- Burada anlatılanlardan hareketle şiirde sembolizm akımının
tarmak için şehit olmayı göze alarak yollara çıkmış ve vatanını etkili olduğu; duygusallığa, insanın iç dünyasına önem verildiği
savunmak için tanklara karşı gelmiştir. Yüz yıl önce damarla- görülür. Sembolistlere göre somut varlıklar, dış dünya ile insa-
rındaki asil kanın varlığını bütün dünyaya gösteren halkımız, nın duyuları arasında köprü kurmaya yarayan birer simgedir.
yakın zamandaki mücadelesi ile de bu kanın varlığının devam Sembolistlere göre şiirde anlam kapalı olmalı ve herkes ken-
ettiğini ve edeceğini göstermiştir. dince şiire bir yorum getirebilmelidir. Lirizm, bu anlayışın en
önemli ögesi durumundadır.
Etkinlik No.: 77 II. metin, Anadolu insanına öğüt verme amacıyla yazılmıştır.
Türkçenin önemini, güzelliğini, ifade gücünü o dönemin insan-
1. a) Söyleyiciyle ilgili olanlar: “kırık camlı fener, lastik ayakkabı, larına ispat etmek ve daha da önemlisi Arapça ve Farsça keli-
kesesinde tek onluk bile olmaması…” melerin Türkçe üzerindeki etkisini kırabilmek adına yazılmış
Seyfi Baba’yla ilgili olanlar: “bakacak kimsesinin bulunma- bir şiirdir. Şiirde sade bir dil ve hece ölçüsü kullanılmıştır. Halk
ması, yetmiş beş yaşının üzerinde olmasına rağmen çalışmak şiirinin olanaklarından yararlanılmıştır. Şiirin içeriğinde sanat
zorunda olması, oğlu Osman’ın işsiz olması, komşusunun yapmaktan çok halkın ve ülkenin sorunları işlenmiştir. Öğretici
mangala koyduğu ateşle ısınmaya, verdiği ıhlamurla tedavi niteliği ağır basan bir şiirdir. Milliyetçilik ve Türkçülük fikrini
olmaya çalışması…” işleyen, millî coşkuyu artırıcı nitelikte bir şiirdir. Bu anlatı-
Çevreyle ilgili olanlar: “çatısı çökmüş ev, eskimiş mabed, gece lanlardan hareketle de Millî edebiyat geleneğine dayandığını
bir saçağın altında uyumaya çalışan, evsiz barksız sefil insan- söyleyebiliriz.
lar, hâke serilmiş evler, evi sırtında gezen aileler…”
3. I. metinde şiirin dili, konusu ve biçimsel özelliklerine bakılınca
b) Şiirde anlatılanlar dönemin tarihî ve sosyal gerçekliğiyle sanat için sanat anlayışının hâkim olduğu görülmektedir.
doğrudan ilgilidir. Osmanlının son dönemde pek çok cephe- II. metinde ise şiirin dili, konusu ve biçimsel özelliklerine bakı-
de savaşmak zorunda kalması, toprak kaybetmesi Osmanlıyı lınca toplum için sanat anlayışının hâkim olduğu görülmektedir.
askerî ve mali açıdan zor durumda bırakmıştı. Cephede
evlatlarını kaybeden anne babaların, kocalarını kaybeden
eşlerin yalnız kalması, geçimlerini sağlayamaması, toplumun Etkinlik No.: 79
gittikçe fakirleşmesi tarihî olayların toplumsal yansımasıdır.
1. Irkımın Türküsü şiiri “Türklük” teması, Yeşil Yurd şiiri “tabiat”
2. Seyfi Baba bakacak kimsesi olmayan, bazen bir hafta yanına teması üzerine kurulmuştur.
kimse uğramayan, genelde yalnız yaşayan, yalnızlık canına “tak” Irkımın Türküsü şiiri sade bir dille, Yeşil Yurd şiiri yabancı keli-
etmiş, yaşlı bir adamdır. Yetmiş beş yaşının üstünde olmasına me ve tamlamalarla yüklü ağır bir dille yazılmıştır.
rağmen düşmanına maskara olmamak, dostunu küçük düşür-
memek için çatı tamiri yaparak namerde el açmamaya çalışan, 2. Mehmet Emin Yurdakul’un şiirinde söyleyici Türk milletinin
ilgiye muhtaç, ince ruhlu biridir. O kadar ince ruhlu ki dostu bir ferdidir. Söyleyici Türk milletinin tarihinden, dilinden ve
sıkıntıya girmesin, işinden gücünden olmasın diye hasta olduğu özelliklerinden bahsettiğinden şair, toplum için sanat anlayışını
hâlde ona haber göndermemiş, evine gelen dostunun yorgunlu- benimsemiştir.
ğunu, üşüdüğünü düşünmüştür. Tevfik Fikret’in şiirinde söyleyici bulunduğu mekândan uzak-
laşarak kendisini dertlerinden uzaklaştıran, hayalini kurduğu
3. Söyleyicinin dostunun hasta olduğunu öğrenince sabahı bekle- Yeşil Yurd’da yaşamak isteyen bir kişidir. Bireysel temayı işleyen
meden uzun ve meşakkatli bir yola düşmesi, Seyfi Baba’nın da şair, sanat için sanat anlayışını benimsemiştir.
dostu sıkıntıya girmesin, işinden gücünden olmasın diye haber
vermemesinden “dostluk” değerine ulaşabiliriz. 3. Mehmet Emin Yurdakul bu şiirinde Türk milletini yüceltmek-
Seyfi Baba’nın ilerlemiş yaşına rağmen namerde muhtaç olma- tedir. Bu durum onun Türkçülük fikrine bağlı olduğunu göster-
mak için çalışması, geçimini alın teriyle kazanmasından “öz mektedir.
denetim” değerine ulaşabiliriz.
Komşunun mangala ateş koyması, Seyfi Baba’ya ıhlamur getirme- 4. Irkımın Türküsü şiiri, coşkulu bir biçimde duygulara hitap
si, söyleyicinin ona para vermek istemesinden “yardımseverlik” ettiğinden romantizmin, aynı zamanda Türk tarihinden bahset-
değerine ulaşabiliriz. tiğinden realizmin, Yeşil Yurd şiiri ise söyleyicinin hayalindeki
bir tabiatı resmettiğinden parnasizmin etkisiyle yazılmıştır.
4. Seyfi Baba’ya yardımı dokunan tek kişi olduğu için komşunun
yerinde olmak isterdim. 5. Görsellerin temaları sırasıyla: mezar (ölüm), sonbahar (hüzün),
En kısa zamanda bir iş bulup babasını rahat ettirmek isteyen sevgi (aşk), bayrak (bağımsızlık), özgürlük, hak/adalet, eşitlik/
oğlu Osman’ın yerinde olmak isterdim. birlik, gül (tabiat)
Diğer insanlara yardım edebilmek için varlıklı biri olan Meh- Bu temalardan “adalet, bayrak, eşitlik, özgürlük” toplumsal
met Ağa’nın yerinde olmak isterdim. temalar olduğundan Millî Edebiyat Dönemi’yle ilgilidir.
Maddi olarak olmasa da manevi olarak yardımcı olduğu için Bu temalardan “gül, ölüm, sonbahar, sevgi” bireysel temalar
söyleyicinin yerinde olmak isterdim. olduğundan Servetifünun veya Fecriati Dönemi’yle ilgilidir.

553