Page 551 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

CEVAP ANAHTARLARI
anlatılarak onlara karşı daha duyarlı olunması gerektiği anlatıl- b) Nesne / Edat Tümleci / Dolaylı Tümleç / Yüklem, Nesne /
maya çalışılmıştır. Onların dualarını hem toplum hem de fert Edat Tümleci / Dolaylı Tümleç / Yüklem
olarak işitmemiz gerektiği vurgulanmıştır.
2. a) Kaşıkadası’na ifadesi Kaşık Adası’na şeklinde olmalı.
2. Metinde“yuva’’, bir öksüzün gönlü için Kızıl Elma, erişilmez bir
bahtiyarlık olarak ifade edilmektedir. Yazar için ise bulunduğu b) Ama bağlacından sonra virgül kullanılmış.
edebî topluluğun yegâne amacı Kızıl Elma'ya ulaşmaktır. Onun c) Adeta kelimesi âdeta şeklinde olmalı.
Kızıl Elma'sı, Turan ülküsünün bir sembolüdür. Yazar millî
edebiyat zevk ve heyecanını devam ettiren bir anlayışla eserler 3. a) Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılmıştır.
yazmaktadır. Bu nedenle heyecanını bu ifadelerle desteklemek- b) Cümlede özneyi belirtmek için kullanılmıştır.
tedir.
3. Ziya Gökalp de yazar gibi aynı edebî ekolün temsilcilerindendir. Etkinlik No: 63
Bu edebî dönemin fikri yapısından kaynaklı olarak eserlerinde
bu ifadelere sıkça yer verilmiştir. Her iki sanatçı da bu ifadeyle 1. I. Cümle: İşsiz geçen yıllarımı/unutmuş(um).
aynı ülkünün peşinde olduklarını vurgulamak istemektedirler.
II. Cümle : Dünyayı yeniden sevmeye, insanlara yeniden ısın-
maya/başlamıştım.
Etkinlik No: 60
Gizli özne ben / nesne/yüklem
1. Bu dönemde dünyada ve ülkemizde birçok bilimsel gelişme Gizli özne (ben)/Dolaylı Tümleç ( yer tamlayıcısı )/yük-
meydana gelmiştir. Halk da doğal olarak bu gelişmelerden ya- lem
rarlanmaya başlamış ve bu gelişmelerin sonuçlarını konuşmak-
tadır. Günümüz insanının gündemi ise çok farklıdır. Günümüz temel öge yardımcı öge temel öge
insanı bu bilimsel gelişmelerin nimetlerinin içinde doğmuştur. yardımcı öge temel öge temel öge
2. Metinde, toplumsal yozlaşma ve yabancılaşma konularına de- 2. Özne/Zarf Tümleci/Zarf Tümleci/Yüklem/Dolaylı Tümleç
ğinilmiş, fen alanında ortaya çıkan pek çok icada karşılık top- Cümlenin devrik olması metnin ahengine katkı sağlamıştır.
lumsal dayanışma, toplum ahlakı, insani ve manevi alanlardaki Yazarın üslubunun oluşmasını sağlamıştır.
gerilemelere dikkat çekilmiş.
3. Yatıp kalkacak temiz bir yatak...
3. Hikâyede, bilgece sözler söyleyen dilencinin söyledikleri, hikâ-
yenin yazıldığı zamanda Türk toplumunun kaybetmeye başladı- İstediğim zaman içine girebileceğim bir banyo küveti...
ğı manevi değerler olarak dikkat çekmektedir. Cazlı çalgılı bir yemek salonu...
Temiz hava...
4. Türk toplumunu değerli kılan insani değerler, örf ve âdetler
günümüz yaşamına uyarlanabilir. Toplumun nereden geldiğini Okuyup yazmak için bol zaman...
unutmadan bir ayağı geçmişinde bir ayağı da gelecekte olacak Yazarın metnin içinde eksiltili cümlelere yer vermesindeki
şekilde günümüz koşullarının gerekleri yerine getirilebilir. amaç, anlatılanların okurun hayal gücüne bırakılmasını sağla-
maktır.
Etkinlik No: 61
4. Metni noktalama işaretleri olmadan okumak neredeyse imkân-
1. Sabahattin Kudret Aksal, hikâyelerini çoğunlukla 1940-1960 sızdır. Çünkü metinde vurgu ve tonlamalar noktalama işaret-
yılları arasında yazmıştır. Sokakta Opera adlı hikâyesinde leriyle sağlanmıştır. Duygular ve heyecanlar konuşma dilinde
kahramanın duygularını ön plana çıkararak onun psikolojisini tonlama, jest ve mimiklerle anlatılır. Yazı dilinde bunları göster-
aktarmıştır. Hikâye boyunca kahramanın iç dünyası ayrıntılı bir mek için noktalama işaretlerine ihtiyaç duyarız.
şekilde verilmektedir. 5. (?) – (?)- (?)- (?)- (.) Metinde 1, 2, 3 ve 4. cümlelerin sonuna
2. Metinde geçen ifadeler, kullanılan eşyalar, yer adları ve birtakım soru işareti getirmeliyiz. Çünkü “mi” soru edatı cümleye soru
olaylar metnin yazıldığı dönem ile ilgili ipuçları verebilir. anlamı katmıştır. Oysa V numaralı cümlede “mi” soru edatı
Sokakta Opera adlı metinde yapılan çevre tasvirlerinde telgraf cümleye soru anlamı katmamıştır. Cümleye zaman anlamı
katmıştır. Bu nedenle soru işareti yerine nokta konmalıdır.
telleri ve direkleri ifadeleri geçmektedir. Telgraf, telefondan önce
kullanılan bir iletişim aracıdır ve bize bu metnin yazıldığı yıllar 6. (ayırımında - kararsızlıkmı - Merakettiğiniz – kitapdan –
ile ilgili ipucu vermektedir. Metinde bir çocuk Çelik çomak Libermanın – psulanız)
oynayalım mı? diye yüksek sesle bağırmaktadır. Çelik çomak
oyunu da geleneksel oyunlarımızdandır ve bize metnin yazılış Etkinlik No.: 64
tarihi ile ilgili ipucu vermektedir.
1. Beytin günümüz Türkçesine aktarılmış hâli “Filozof o kişidir
3. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’nda hikâyelerimiz 1923-1940 ve ki nerede olursa (olsun), zaman ona uymazsa elbette hemen
1940-1960 yılları arası olmak üzere iki dönemde incelenmek- o zamana uyar.” şeklindedir. Şiirin bağlamından hareketle bu
tedir. Bu dönemde yazılan hikâyeler çoğunlukla Millî Edebiyat kelimenin, “bir inanca, bir anlayışa, bir duruma veya egemen
etkisinde yazılan, toplumsal gerçekçi konulara ağırlık veren, bir güce uygun davranışta bulunmak, riayet etmek: Şu acayip
modernizmi esas alan, millî-dinî duyarlılıkla yazılan, bireyin iç sevdaları bırak, muhite uy, zamana uy, hayatını mükemmel
dünyasına ağırlık veren hikâyeler olmak üzere sınıflandırılmak- kazanırsın.” anlamında kullanıldığını tespit ederiz.
tadır. Sokakta Opera adlı hikâyeden alınan yukarıdaki ifadeler-
de yazar, kahramanın içinde bulunduğu durumu yani ruh hâlini 2. “Gül, dikensiz olmaz.” kalıplaşmış söz öbeğinin “İyi veya güzel
bireyin iç dünyasından hareketle anlatmaktadır. Bunu yaparken olan her şeyin az çok sıkıntı veren bir yanı da bulunur.” anlamı-
kahramanı kendi kendine konuşturmaktadır. Buna iç konuşma na geldiğini bilmekteyiz. Bu kalıplaşmış söz öbeğinden hareket-
(iç monolog) tekniği de denir. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı le yâre (sevgiliye) de herhangi bir engelle karşılaşıp ona göğüs
hikâyelerimizde konu açısından ve teknik açıdan yenilik ve germeden ulaşılamayacağı anlatılmaktadır. Sevgiliye kavuşabil-
zenginlikler ortaya çıkmıştır. mek için bir zahmete katlanılması gerektiği, çok arzu edilen bir
şeye ulaşmak için emek vermek, sıkıntılara sabretmek gerektiği
anlamını çıkarırız.
Etkinlik No: 62
3. Cihânda var nice ehl-i hüner ki düşkündür/Efendi arşa çıkınca
1. a) Edat Tümleci / Dolaylı Tümleç / Zarf Tümleci / Yüklem el elden üstündür beytinin günümüz Türkçesine aktarılmış hâli:

549