Page 549 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

CEVAP ANAHTARLARI

3. Metinde mekân İstanbul’da bir sinema salonunun gişesinin tırmasını sağlamıştır. Olayın göz önünde canlandırılmasını
bulunduğu yerdir. Uyuz hastalığına yakalanmış bir çocuğun kolaylaştırmıştır.
yardım toplamak için buraya geldiği görülmektedir. Çocuk yar-
dıma muhtaçtır ve sinema salonuna gelenler varlıklı kişilerdir. 2. Diyalog tekniğinin kullanılması metnin akıcılığını artırmıştır.
Yazar, olay örgüsünü mekânda bulunan kişilerin özelliklerine Hikâye kahramanları daha canlı hâle getirilmiştir.
göre şekillendirmiştir. 3. Yazar, kullandığı diyalog tekniğiyle farklı milletleri öyküde
4. Kahramanın uyuz hastalığına hiç aldırmadığını, hayata neşe ile kendi dil özellikleriyle konuşturup olayın geçtiği zaman dili-
minde İstanbul’da birçok milletin yaşadığını bize düşündürmek
baktığını görüyoruz. Bu doğrultuda mekân da hoşça vakit ge- istemiş olabilir.
çirmek isteyenlerin geldiği sinema salonudur. Hikâyede mekân
ile kahramanın ruh hâlinin örtüştüğü görülmektedir. 4. Anlatımda olay öykülenirken diyaloglarda bilinç akışı tekniği
kullanılarak okuyucunun olayı daha iyi anlaması sağlanabilir.
Etkinlik No: 46
Etkinlik No: 49
1. Hikâyede kullanılan 3. tekil anlatıcı/hâkim bakış açısına uygun
olarak bu cümlelerde kahramanın duygu ve düşüncelerine yer 1. Betimleyici anlatım biçimi kullanılmıştır. Tarla ve tarlada
verilmiştir. çalışanların hâlleri betimlenmiştir. Hikâyede harman yerinde
yaşanan zorluklar betimleme yöntemiyle okuyucunun gözünde
2. a) Verilen cevaplar öğrencilerin bilgi birikimine göre değişiklik canlandırılmıştır.
gösterebilir.
Olası cevap: Hikâyede anlatılan konunun gerçekçi bir şekilde 2. Bu bölüm hikâyenin çözüm bölümüdür. Anlatılmak istenenler
işlenmesi yazarın iyi bir gözlemci olduğunu düşündürmek- karşılıklı konuşma şeklinde verilerek kahramanların söz ve
tedir. hareketleri olduğu gibi yansıtılmış ve yorum okuyucuya bıra-
b) Verilen cevaplar öğrencilerin bilgi birikimine göre değişiklik kılmıştır.
gösterebilir. 3. Öğrenci yorumu: “Öküzlerin harmandan kaçması, Şerif Ali ile
Olası cevaplar: paylaşım sırasında bazı sıkıntılar vs.” ilâve edilebilir.
1) Hikâye gözlem yapılmadan da yazılabilirdi fakat bu du- Örnek:
rumda ortaya bu kadar başarılı bir eser çıkmayabilirdi. “Suya giden öküzlerden biri yorgunluktan mı sıcaktan mı bilin-
2) Yazılamazdı çünkü hikâyede anlatılanların gerçekçi olabil- mez suyun bulunduğu yere yattı. Kardeşim ne kadar uğraştıysa
mesi gözlem yapılmasına bağlıdır. öküzü kaldıramadı. Yanına yardıma gittim. Vakit geçiyordu;
öküzü kaldıramazsak işler yarım kalacaktı. Kardeşim öküzün
3. Verilen cevaplar öğrencilerin tercihlerine göre değişiklik gös- bir yanında ben bir yanında ne yapıp ettiysek öküzü kaldıra-
terebilir. madık. O sırada yanımıza Ferik Hasan geldi. Bir süre öküze
baktıktan sonra elindeki kabı su ile doldurarak yatan öküzün
Olası cevap: Hemen hemen her akşam aynı saatlerde bu kişiler başından aşağı döktü:
biniyor kayığıma. Sanki önceden sözleşmiş gibiler. Birbirleriyle
hiçbir benzerliği olmayan bu beş kişiye ben de alıştım artık. Diğer - Sıcak çarpmış yeğenim bunu, dedi. Öküz yavaşça yattığı
yolcular gibi konuşkan değiller. Bir gün içlerinden birisi gelmeye- yerden kalkarak diğer öküzün yanına geçti.”
cek olsa ister istemez herkeste bir burukluk oluyor.
Etkinlik No: 50
4. Verilen cevaplar öğrencilerin tercihlerine göre değişiklik gös-
terebilir. 1. a) Olası cevap: Yazar, okurda estetik zevk uyandırmak amacıyla
Olası cevap: Dolmuş kayıkları gün boyu her kesimden yolcu bu şekilde bir anlatımı tercih etmiştir.
taşımaktadır. Farklı işlerde çalışan hikâyedeki kişileri de ortak b) Olası cevaplar: Kelimelerin sonundaki ses tekrarları okunuşa
bir noktada buluşturan tek unsur bu dolmuş kayığıdır. Bu kayık, ahenk katmaktadır.
önceden planlanmadan doğal olarak ortaya çıkan bu birlikte- 2. Olası cevap: Yazar sanatsal kaygılarla eksiltili cümlelere yer
liğin bir parçası olmuştur. Bu nedenle anlatıcı, kayığı bir insan vermiştir. Böyle yaparak okuru metne dâhil etmek istemiştir.
gibi düşündürmüştür.
3. Olası cevap: Yazar, hikâyedeki varlıkları gözümüzde daha iyi
Etkinlik No: 47 canlandırabilmemiz için sıfatlara çokça yer vermiştir.
1. I. metinde kahraman bakış açısı; II. metinde hâkim (ilahi) bakış 4. Olası cevap: Bir insanın ruhsal durumunun görünüşüne yan-
açısı; III. metinde ise gözlemci bakış açısı kullanılmıştır. Bakış sıması doğaldır. İnsanların görünüşleri onların iç dünyaları
açılarının belirlenmesi, metinlerin daha kolay anlaşılmasını hakkında bizlere ipucu verebilir. Yazar, kahramanın iç dünyası-
sağlar. Böylelikle yazar ile okuyucu arasında bir bağ da kurul- nı yansıtmak için onun fiziksel özelliklerinden söz etmiştir.
muş olur.
Etkinlik No: 51
2. II. metnin bakış açısı ilahi bakış açısıdır. Bu bakış açısında
anlatıcı, yaşanmış ve yaşanabilecek olan her şeyi bilir, görür 1. Yazarın doğal konuşma özelliklerinden yararlanması eseri daha
ve sezer. Kahramanların hareketlerinin ne anlama geldiğini etkili kılmış, eserin gerçekçiliğini artırmış ve sürükleyiciliğini
yorumlar, aklından geçenleri okur. Eylemlerde “üçüncü kişili” sağlamıştır.
anlatım kullanılır. Metinde geçen, Küçük Hasan hiçbir şey dü-
şünmeden ilerliyordu. Hizmetçilik yapan anası bu anda aklında 2. Yüreği kabarmak, canı neredeyse burnundan çıkmak, çenesi
değildi, ifadeleri de bunlara örnektir. açılmak, içini çekmek, iki yakası bir yana gelmemek metinde
başvurulan bazı mecazlı örneklerdendir. Bu örnekler, metinde
3. III. metinde olaylar, dışarıdan görüldüğü biçimiyle nesnel bir duyguların daha gerçekçi ve etkileyici biçimde yansıtılmasını
tarzda aktarılmıştır. Olaylar sanki anlatılmıyor da kişinin gözü sağlamıştır. Ayrıca benzetmelerle anlatım somutlaştırılmış,
önünde oluyormuş izlenimi verilmiştir. Eylemlerde “üçüncü kişileştirmelerle anlamlar pekiştirilmiştir.
kişili” anlatım kullanılmıştır. Bütün bu anlatılanlar, metnin 3. Bu metin söyleşmeye bağlı anlatımla oluşturulmuştur. Karşı-
gözlemci bakış açısıyla yazıldığının ve bakış açısının oluşumu- lıklı konuşmalarla olayın okuyucunun zihninde canlanmasını
na katkı sağladığının bir kanıtıdır. sağlamak, gerçeklik hissi vermek amacı güdülmüştür.
Etkinlik No: 48 4. Metinde öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır. Okuyucuyu
olay içinde yaşatmak amaçlanmıştır. Olayın geçtiği yer, kahra-
1. Yazarın olayı betimleyerek anlatması ve sahneleme tekniğini manlarının verilmesi ve bir devinim içinde geçmesi bu metnin
kullanması, okuyucunun dikkatini hikâye üzerinde yoğunlaş- öyküleyici bir anlatımla yazıldığının göstergeleridir.

547