Page 123 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

56 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3.
Şükrü Bey 8 yaşındaki kızı Nisa’nın boy gelişimini takip etmek için bah-
çelerindeki ağaca vida çakarak işaretleme yapmış ve Nisa’nın boyunu 125
cm olarak ölçmüştür.
Nisa 18 yaşına geldiğinde bahçelerindeki ağaca babasının yıllar önce çak- Yönerge Aşağıdaki metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.
tığı vidayı kontrol etmiştir.
Nisa’nın 18 yaşındaki boyunun 162 cm olduğu bilindiğine göre kontrol
sonrası vidanın yerden yüksekliğinin nasıl değişmesini beklersiniz? Bu Ağaçlar belki konuşamazlar fakat çevrelerindeki iklim koşulları hakkında bilim insanlarına oldukça
duruma neden olan hücre grubunun ne olduğunu belirtiniz. açıklayıcı bilgi verebilirler. Mesela oluşan açık ve koyu halka birlikte ağacın bir yılını gösterirken halka
genişliği veya darlığı ise o yılın iklimiyle ilişkilidir. Örneğin ağaç halkaları sıcak ve nemli yıllarda nor-
malden daha geniş olurken soğuk ve kurak yıllarda daha ince olur. Tropikal iklim bölgelerinde ise mev-
sim geçişleri net olmadığı için ağaçların yaş halkaları yoktur. Sadece 100 -150 yıldır tutulan günlük hava
durumu kayıtlarının yetersizliği düşünüldüğünde ağaç halkalarını inceleyerek çok daha eski tarihlerdeki
4. Önceki soruda Şükrü Bey’in işaretleme için kullandığı vidanın ağaçta çakılı olan kısmının 10 yıl sonraki iklim koşulları hakkında bilgi edinmek mümkün.
değişiminin nasıl olmasını beklersiniz? Bu değişime neden olan hücre grubunun ne olduğunu belirtiniz.

3. Yönerge Aşağıdaki metin ve görselden yararlanarak 5, 6 ve 7. soruları cevaplayınız.
Kesilmiş bir ağaç gövdesi üzerindeki halkaları çoğumuz biliyoruz. Bir ağacın yaşını belirlemek için önce-
likle bu halkalardan yararlanırız. Ağaç halkalarının varlığı mevsimlerle yakından ilişkilidir. Bu halkalardaki
açık ve koyu renkli kısımlara bakılarak o yılki mevsim hakkında da fikir elde edilir. Bu durumda bir açık
ve bir koyu renkli halka bir yıllık bir büyümeye karşılık gelir. Yıllık halkalar diye bilinen bu halkaların sayısı
ağacın yaşını vermektedir.
Yıllık halkaların bize sunduğu bilgiler ağacın yaşı ile sınırlı değildir. Bu halkalar yardımıyla;
Görsel: Ağaçta yaş halkaları
• Arkeolojik kalıntıların tarihlenmesi,
• Geçmişte oluşan erozyon ve çökelim hızının belirlenmesi, Odun özü
• Radyoaktif karbon yoluyla saptanan yaşların doğrulanması, Ya halkaları
• Önemli orman zararlarının veya yangınların gerçekleştiği 1. İncelenmekte olan bir ağaç kesitinde 200 açık renkli 199 koyu renkli halka sayılmıştır. Ağacın yaşını
tarihlerin anlaşılması, İç kabuk ve kesildiği anda içinde bulunulan mevsimi belirtiniz.
• Geçmişte yaşanan iklim değişikliklerinin ortaya konması
mümkün olur. Dı kabuk

5. Yönergede geçen “Bu halkalardaki açık ve koyu renkli kısımlara bakılarak o yılki mevsim hakkında
fikir elde edilir.’’ cümlesinde geçen yaş halkalarındaki açık ve koyu renkli kısımlar mevsim belirle-
mede nasıl bir etki gösterebilir?

2. Ağaçlardaki yaş halkalarının oluşmasını sağlayan sekonder büyümeyi ve görev alan dokuları belirtiniz.
6. Tropikal bölgede yaşayan bir bitkide nasıl bir yaş halkası görüntüsü olması beklenir?

7. Mavi bir boyanın sudaki çözeltisine daldırılan bir bitki gövdesinden alınan kesitin hangi bölümünde
mavi renge rastlanılması beklenir?

122
Hazırlayan: Ali EROĞLU