Page 118 - Coğrafya Beceri Temelli | 12.Sınıf

COĞRAFYA 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 32 Etkinlik No.: 33
Yönerge Yönerge
1. Anadolu, genel olarak yer kürenin kuzeyinde ve ılıman iklim 1. Kıbrıs, Güney Batı Asya ve Doğu Akdeniz’in kontrol edilmesinde-
kuşağındadır. İklim özellikleri bakımından geçmişten günümü- ki işlevinden dolayı ilgi odağıdır. Ada'nın stratejik değeri, özellikle
ze yaşamaya en uygun bölgede bulunması insanları bu bölgeye deniz ticaret yolları ve başlıca önemli hava yollarından biri üzerin-
çekmiştir. Anadolu, batıda doğal bir uzantısı olan Ege Adaları de bulunması ile artmakta ve bu durum menfaat çatışmalarına ne-
ve Batı Trakya’dan doğuda Van ve Urmiye göllerine kadar uza- den olmaktadır. Ada, bütün Orta Doğu ülkelerini kontrolünde bu-
nır. Kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Akdeniz ile çevrili olması lunduran “sabit bir uçak gemisi” gibidir. Türkiye, Suriye, Lübnan,
ve Marmara Denizi ile Trakya’nın Anadolu’dan kopması bu kara İsrail, Ürdün tamamen; Irak ve Mısır ise kısmen bu geminin men-
kütlesini bir yarımada hâline getirir. Güneybatı Asya’da bulu- zilindedir. Orta Doğu bölgesinin kalbi, İskenderun-Basra-Süveyş
nan Anadolu ayrıca Afrika ve Avrupa kıtalarına da komşudur. üçgenidir. Kıbrıs, coğrafi mevkii itibarıyla bu üçgenin iki köşesi
Sonuç olarak bulunduğu konum itibarıyla söz konusu 3 kıtanın olan İskenderun ve Süveyş’i kontrol altında bulundurmaktadır.
birleşim noktasında bulunması, Anadolu’nun stratejik önemini
artırmaktadır. Bundan dolayı geçmişte kurulmuş birçok devlet 2. Akdeniz çevresinde hâkimiyet kurmak iddiasında olan devletler
Anadolu’ya hâkim olmaya çalışmıştır. için Kıbrıs Adası, Akdeniz çevresindeki ülkelere girişi sağlayan
anahtar konumundadır. Kıbrıs Adası’nın stratejik konumundan
2. Jeomorfolojik özellikleri bakımından Anadolu dağlık bir böl- dolayı birçok medeniyet, Ada’yı elinde bulundurmaya çalışmış-
tır. Gücünü kaybeden devletler Kıbrıs Adası’nı da kaybetmiştir.
gedir. 1000 metreden daha yüksek arazi kesimleri bütün Türki-
ye arazisinin %55’ini oluşturur. Genel anlamda dağların uzanış 3. Kıbrıs sorunu, özellikle Türkiye’nin AB üyeliği sürecinde gün-
doğrultusu doğu-batı yönündedir. Kıyı ile iç kısımlar arasındaki demin üst sıralarında yer almaktadır. Bunun yanında bölgede
ulaşım, geçit ve boğazlardan sağlanır. Bu durum, Anadolu’nun bulunan petrol rezerv bölgelerinin sınırlarının oluşturulması,
kuzeyden ve güneyden gelebilecek saldırılara karşı savunma im- aranması ve çıkarılması sorun oluşturmaktadır. Hâlâ çözüm-
kânını artırır. Dar ve derin vadiler ile geçit ve boğazlarda daha lenemeyen bu sorunun ana nedeni Ada’nın stratejik önemidir.
az birliklerle düşmanın büyük kuvvetleri durdurulabilir. Bunun Kıbrıs'ın stratejik önemi; Orta Doğu petrolünün ulaşım yolla-
yanında dağlık sahalar, ulaşım imkânını kısıtladığı için kara or- rına egemen olması, Orta Doğu’dan Afrika’ya uzanan ekseni
dularının hareket hızlarını sınırlandırır. Malazgirt Meydan Mu- kontrol etmesi, Anadolu- Orta Doğu-Süveyş Kanalı hattına
harebesi’nde (1071) Selçuklu Devleti’nin, asker sayısı fazla olan hâkim olması, Süveyş Kanalı’ndan Hint ve Pasifik Okyanusu’na
Bizans'ı mağlup etmesinde askerî stratejinin yanında jeomorfo- uzanan deniz yolunun kontrol noktalarından biri olması ve Orta
lojik özelliklerin kullanılması da etkili olmuştur. Doğu’da petrol merkezli muhtemel bir savaşta depo görevini üst-
lenebilecek olması gibi sebeplere dayanmaktadır.

3. Coğrafi bütünlüğü sağlamak için devletler; deniz, dağ uzantıla- 4. Kıbrıs Adası’nın ekonomik değerini etkileyen olaylar; İlk Çağ’da
rı, nehir gibi doğal engelleri kullanarak ülke sınırlarını oluştur- Akdeniz Havzası'ndaki ticaret, Orta Çağ’da Baharat Yolu ticareti,
mak isterler. Bu bakımdan coğrafi bütünlüğünü sağlayabilmiş Yeni Çağ’da Coğrafi Keşifler, Yakın Çağ’da Süveyş Kanalı’nın açıl-
devletler uzun ömürlü olmuşlardır. Bunun yanında çok fazla ması ve Güney Batı Asya’da petrol bulunmasıdır.
yarımadadan oluşan ve komşusu fazla olan devletler sorun ya-
şayabilmektedir. Çok iyi ulaşım ağı kurmasına rağmen Roma Etkinlik No.: 34
İmparatorluğu’nun parçalanmasında başkentin İtalya Yarımada-
sı'nda olması ve imparatorluğunun birçok yarımadadan oluşma- Yönerge
sı etkili olmuştur. Roma İmparatorluğu’nun devamı olan Bizans
Devleti’nin başkentinin İstanbul olması konum avantajı sağlamış 1. Türkiye’de petrol ve doğal gaz rezervleri ülke ihtiyacına yetme-
ve devlet uzun süre varlığını korumuştur. Üç kıtada toprağı olan mektedir. Enerji kaynaklarının komşu ülkelerden temin edilme-
Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılma sürecinde coğrafi bütün- si, ulaşım masraflarını azaltmakta ve ülkeler arası ticaret ilişkisi-
lüğünün çok parçalı olması da etkili olmuştur. Bunun yanında nin gelişmesini sağlayarak bölgesel çıkarlar doğrultusunda ortak
başkentinin İstanbul olması, konum avantajını elinde bulun- politikalar geliştirilmesine katkı sunmaktadır.
durmasını ve varlığını uzun yıllar boyunca devam ettirmesini
sağlamıştır. 2. Türkiye doğal gaz ihtiyacını Azerbaycan, Rusya, İran, Cezayir,
Katar ve Nijerya’dan sağlamaktadır. Petrolü ise Rusya, İran, Irak,
4. Türkiye’nin büyük bir kısmı denizlerle çevrilidir. Denizlerdeki Hindistan gibi ülkelerden temin etmektedir. Böylelikle tek bir
güvenliğin ve menfaatlerin korunması, kuvvetli bir deniz gücü- ülkeye bağlı kalınmayıp, yaşanabilecek olumsuz durumlarda
nün ve amfibi kuvvetlerin elde bulundurulması ve devam ettiril- farklı ülkelerden enerji talebi karşılanmış olacaktır. Bunun ya-
mesini zorunlu kılar. Anadolu’nun tehlikeye açık kısımları deniz nında ülkemizde satın alınan fazla gazın depolanması için tesis-
kıyılarıdır. Bu açıdan savunma hatlarının en iyi şekilde düzen- ler yapılmıştır.
lemesi gerekmektedir. Bunun en güzel örneği 1915 Çanakkale
Zaferi’dir. 3. Hazar Havzası’nın ve Asya’da bulunan Türk Cumhuriyetlerinin
enerji kaynakları, tüketim merkezleri olan Batılı ülkelere taşına-
rak Türk devletlerinin kalkınması sağlanacaktır. Bunun yanında
transit hatlardan da gelir elde edilecektir. Rusya'dan sağlanan
doğal gazın Avrupa ülkelerine taşınması Türkiye ile Rusya ara-
sındaki ticari ilişkilerin gelişmesine de katkı sunacaktır.
4. Tarihî İpek Yolu ticaretinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu-
nun için demir yollarının kullanılması planlanmaktadır. Asya,
Avrupa ve Afrika arasında bulunan ve bu kıtalara demir yolu
hatları bulunan Türkiye’nin stratejik önemi demir yolu hatları-
nın kullanılmasıyla artacaktır.

116