Page 252 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

FİZİK 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEV
CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 72 Etkinlik No.: 74
2. Yönerge 1 Atomun uyarılması, atomların birbiriyle yüksek basınç ve sı-
caklık altında çarpıştırılmasıyla, elektronlarla, fotonlarla ve
1 Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muh- ısıyla sağlanabilir.
temel cevap şöyledir:
2 Bir atomda eğer temel seviyeden n seviyesine uyarılma olmuş
Bilardo topu modeli, 1805 yılında John Dalton tarafından öne n . (n - 1)
sürülmüş ve atomu çok küçük, içleri dolu, sert ve bölüneme- ise toplam yapılacak ışıma sayısı bağıntısıyla bulu-
yen tanecikler şeklinde açıklamıştır. Üzümlü kek modeli, 1897 3 2
yılında J. J. Thomson tarafından açıklanmıştır. Klasik güneş nur. Burada n = 4 ise 4 . 2 = 6 farklı ışıma gözlenir.
sistemi modeli Ernest Ruherfort’un ortaya koyduğu Ruherfort
atom modeline benzemektedir. İyonlaşma
2 Bohr atom modeline göre bir elektron, atomun çe kirdeğinden
belirli uzaklıklarda ve dairesel yörüngelerde dolanır. Bu yörün- 13,3 eV n = 4
gelere enerji seviye si, elektronun dolandığı yörünge yarıçapına 12,5 eV 6 n = 3
ise Bohr yarıçapı adı verilir.
3 4 5
3 Elektronların kararlı yörüngelerde dolanımını sağlayan Cou- 9,6 eV n = 2
lomb Kuvveti’dir. Aynı zamanda bu kuvvet, elektronun çekir-
dek etrafında dönmesini sağlayan merkezcil kuvvettir. 1 2
n = 1 (temel hâl)
4 Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muh- 0
temel cevap şöyledir:
Elektron alt enerji seviyelerine inerken almış olduğu enerjiyi 3 Eğer atom 13 eV enerjili elektronlar ile bombardıman edilirse
atomdan 13 - 12,5 = 0,5 eV; 13 – 9,6 = 3,4 eV ve 13 eV enerjili
yaymaktadır. Bu olayda atomun foton (enerji) yayması ışıma elektronlar çıkabilir.
ya da emisyon olarak adlandırılır. Üst enerji seviyesinde bu-
lunan elektron temel hâle ya doğrudan ya da kısa geçişlerle Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders
döner. Kitabı, Sayfa: 153-155.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders Etkinlik No.: 75
Kitabı, Sayfa: 147-153.
1 Temel hâlde bulunan atoma gönderilen fotonların enerjisi ato-
Etkinlik No.: 73 mun enerji seviyelerine denk değil ise uyarılma gerçekleşmez.
2. Yönerge Dolayısıyla 12 eV enerjili foton herhangi bir uyarma gerçekleş-
tiremezken 13,5 eV enerjili foton temel hâlde bulunan atomu
1 Alfa parçacıkları ve protonlar artı yüklü olduğundan birbirine n = 3 enerji seviyesine uyarır. Bu durumda yapacağı ışımalar
itme kuvveti uygular. Proton sayısı az olduğundan alfa tane- aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
cikleri, minimum enerjiye sahip olmasına rağmen çekirdeğe
yaklaşarak sapmaktadır. İyonlaşma
2 Yüksek enerjili alfa taneciklerinde çok düşük miktarda sapma 14,6 eV n = 4
gözlenmektedir.
13,5 eV n = 3
3 Nötron sayısındaki artma ya da azalmada, alfa taneciklerinin 3
doğrultusunda herhangi bir değişiklik görülmez. Proton sayı- 10,2 eV n = 2
sında meydana gelen artmada artı yüklü taneciklerin birbirle-
rine uyguladıkları elektriksel itme kuvveti arttığından sapma- 1 2
da da artma meydana gelmektedir. n = 1 (temel hâl)
4 Rutherford, diğer atom modellerini göz önünde bulundur- 0
duğunda, yapılan bu deneyde atomdaki pozitif yüklü parça- 2 Temel hâldeki atom, uyarılmasını sağlayan elektronun sahip
cıkların bir merkezde toplandığı, atomun büyük kısmının ise olduğu enerjinin yetebileceği tüm enerji seviyelerine uyarı-
boşluklardan oluştuğu sonucunu çıkarmıştır. labilir. Dolayısıyla 14 eV enerjili elektron n = 3 veya n = 2
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders enerji seviyesine kadar çıkartabilirken 13 eV enerjili elektron
Kitabı, Sayfa: 147-153. n = 2 enerji seviyesine kadar çıkartabilir.
3 n = 3 enerji seviyesine uyarılan atom temel hâle dönerken üç
farklı ışıma gerçekleşebilir. Atomda
1 numaralı ışıma sırasında 13,5 - 0 = 13,5 eV enerjili,
2 numaralı ışıma sırasında 10,2 - 0 = 10,2 eV enerjili,
3 numaralı ışıma sırasında 13,5 - 10,2 = 3,3 eV enerjili foton
yayılabilir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders
Kitabı, Sayfa: 153-155.

250