Page 123 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ
60 İNKILAP TARİHİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Ortaöğretim Genel Müdürlüğü İNKILAP TARİHİ 12 61
ve ATATÜRÇÜLÜK
ve ATATÜRÇÜLÜK
7. ÜNİTE > Toplumsal Devrim Çağında Dünya Kazanım 12.7.3: 1960’lardan itibaren Türkiye’de meydana gelen siyasi, ekonomik ve sosyo-
1. Birinci kutucukta bahsi geçen adanın adı nedir? Verilen haritada bu adanın yerini gösteriniz. ve Türkiye kültürel gelişmeleri analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Etkinlik İsmi 1982 BANKERLER KRİZİ 20 dk.
Amacı Para ve piyasa hareketlerindeki olumsuz gelişmelerin Türkiye’deki sosyal etkilerini analiz edebilme Bireysel

Yönerge Metinlerden ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.
2. Üçüncü kutucukta bahsi geçen ve Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan bu sorun nedir?
1980’de başlayan liberalleşme sürecinin ilk uygulaması olarak 1 Temmuz 1980’de kredi ve mev-
duat faizleri serbest bırakılmış, bankalara mevduat sertifikası çıkarma izni verilmiştir. Faizlerin
serbest bırakılmasıyla oranlar yükselmiş, bankerler ve bankalar arasında faiz yarışı yaşanmış,
mevduat ve kredi faizleri hızla yükselmiş, yıllık enflasyon %30-40 civarındayken, aylık %10-12
ile para toplanmıştır. İnsanlar paralarını banka yerine “banker” denen, başlangıçta herhangi bir
3. Dördüncü kutucukta bahsi geçen ve Türkiye ile Yunanistan arasında günümüzde de gerginliklere düzenlemeye tabi olmayan kişilere yatırmaya başlamıştır. Bankaların mevduat faizlerinin enflas-
yol açan Batı Trakya Türk Azınlık Sorunu’nun yaşandığı bölgenin neresi olduğunu haritada göste- yonun altında ve çok düşük kalması da insanları bankerlere yönlendirmiştir.
riniz. Sizce Yunanistan’ın uluslararası antlaşmalarla kabullendiği yükümlülükleri yerine getirmek
istememesinin sebepleri neler olabilir?

Banker olmak için herhangi bir koşulun bulunmadığı sistemde, sayılarının 1000’e ulaştığı tahmin
edilmektedir. Bazı bankalar, kaynak toplamak amacıyla mevduat sertifikası satmak için bankerle-
ri aracı olarak kullanıp kaldırabileceklerinden daha fazla mevduat yükü altına girmiştir. Bankerler
bankalardan iskontolu olarak aldıkları mevduat sertifikalarını kendi sertifikaları ile birlikte halka
pazarlamaktaydı. Denetimsiz bir biçimde para toplanmakta, mevduat olarak toplanan paraların
4. Size göre iki devlet arasında yaşanan sorunlara başka devletlerin müdahil olma sebepleri neler faizi ancak daha yüksek oranlarla borçlanılan yeni mevduatla ödenebilmekte ve toplanan paralar
olabilir? savurgan bir biçimde özel işlerde kullanılmaktaydı. Toplanan paraların daha yüksek getirilerle
değerlendirilmesi mümkün değildi. Saadet zincirine benzeyen bu sistemin yürümeyeceği belliydi.

Kamu idaresinin “vatandaşların kumar oynadıklarına” dair mesajlarıyla insanlar paralarını ban-
kerlerden çekmeye başladı, banker iflasları beraberinde geldi, en büyük oyunculardan Banker
Kastelli’nin Haziran 1982’de batmasıyla kriz doruğa çıktı. Çok sayıda bankanın mali bünyesi de
krizden zarar gördü. Yaşanan kriz sonucunda bazı bankaların faaliyetleri durduruldu, beş küçük
özel banka kapatıldı, kapatılan bankaların varlıklarının ve yükümlülüklerinin önemli bir kısmı
kamu bankalarına devredildi. Bankerlerde batan paranın belirli bir tutarının ödenmesini devlet
üstlendi, krizinin maliyeti GSMH’nin %2,5’ine ulaştı.

mevduat: Belli bir süre sonunda veya istenildiğinde çekilmek üzere bankalara veya benzeri kredi kurumlarına faizle ya-
tırılan para.

Kale, S. ve Eken, M.H., Türk Bankacılığında Krizler ve Çıkarılan Dersler (Kısaltılmıştır.)

1. Banker adı verilen kişilerin yaptığı iş ile ilgili çıkarımınız nedir?

122 123
Hazırlayan: Akif ÇEVİK