Page 139 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ
İNKILAP TARİHİ 12 İNKILAP TARİHİ 12
ve ATATÜRÇÜLÜK Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Ortaöğretim Genel Müdürlüğü ve ATATÜRÇÜLÜK

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI
miştir. Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ ve Yunanistan sınırlarını
Etkinlik No.: 1 perişan bir hâlde İstanbul ve Batı Anadolu’ya ulaştıktan sonra su neredeyse 300 yıl aradan sonra en ağır mağlubiyetini almış-
genişletmiştir. Arnavutluk bağımsızlığını kazanmıştır. cami, medrese ve mescitlerde konaklamaya çalışmıştır. Göç- tır. On binden fazla İngiliz askeri esir düşerken yaklaşık 30 bini
1. Osmanlı Devleti dağılma sürecine girmiştir. Balkanlar siyasi 2. Osmanlıcılık düşüncesi din, dil, etnik farklılıkları gözetmeksi- menlerin ihtiyaçları karşılanmaya ve barınma sorunları hükû- ise hayatını kaybetmiştir.
karışıklık içerisindedir. Balkan milletleri Osmanlı Devleti’nden zin Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan bütün toplum- met ve Kızılay tarafından giderilmeye çalışılmıştır.
ayrılıp bağımsızlığını kazanmak için ayaklanmışlardır. Rusya, ları bir arada tutma amacı taşımaktaydı. Balkan milletlerinin 3. “Türk Kızılay” adı ile faaliyetlerine devam etmektedir. Etkinlik No.: 7
Avusturya-Macaristan ve İngiltere gibi büyük devletler kendi Osmanlıdan ayrılmak istemeleri nedeniyle bu düşünce önemini
çıkarları için bu ayaklanmalara destek vermektedirler. giderek kaybetmeye başlamıştır. Osmanlı Devleti’nden ayrılan 4. Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul başta olmak üzere 1. Osmanlı Devleti yıkılmış, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
2. Selanik’in farklı etnik yapısı ve bulunduğu coğrafi konumu ne- son Balkan ülkesi Arnavutluk’tur. Arnavutluk’un bağımsız ol- memleketin diğer büyük şehirlerine göç etmişlerdir. Çünkü parçalanmış, Rus Çarlığı ise rejim değişiklikleri yaşayarak Sov-
deniyle Mustafa Kemal, farklı kültürleri ve düşünceleri yakın- masıyla Osmanlıcılık düşüncesi etkinliğini tamamen yitirmiş- zulüm ve katliamlardan kaçan Türklerin anavatanları olan bu yet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği adını almıştır. Büyük devlet-
dan tanıma olanağı bulmuştur. İnsanların dini, dili veya etnik tir. topraklar daha güvenliydi. lerin yıkılması ya da parçalanmasının ardından daha küçük yeni
kökeni ne olursa olsun ayrım gözetmeyen bir lider olmasında 3. devletler ortaya çıkmıştır.
Selanik’in siyasi, sosyal ve kültürel ortamında yetişmesinin öne- Osmanlı Devleti, Osmanlı Devleti, Etkinlik No.: 5 2. Rus Çarlığı yıkılmış, yerine SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuri-
mi büyüktür. Mustafa Kemal’in yeni düşüncelere ve farklı ya- Avrupa’daki Balkan devletleri yetler Birliği) kurulmuştur.
şayış tarzlarına açık, eşitliğe ve özgürlüğe önem veren bir lider topraklarının karşısında aldığı 1. Almanya’ya ait Goeben ve Breslav gemilerinin Çanakkale’ye Osmanlı Devleti yıkılmış, yerine Türkiye Cumhuriyeti kurul-
olmasında şehrin kozmopolit yapısı etkili olmuştur. büyük bir kısmı- yenilgi ile itibar sığınmaları sonrasında tarafsızlığını ilan etmiş olan Osmanlı muştur.
3. Fransız İhtilali ile yayılmaya başlayan Milliyetçilik düşüncesi, nı kaybetmiştir. kaybı yaşamıştır. Devleti’nin bu savaş gemilerini silahtan arındırması ve gemi Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalanmış, Avusturya
personelini de gözetim altına alması gerekiyordu. Ancak bunu
Balkan Savaşları,
Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkilemiştir. Osmanlının Balkan- İttihat ve Terakki yapmayıp gemilerin daha önce satın alınmış olduklarını öne sü- Cumhuriyeti kurulmuştur.
lardaki topraklarını kaybetmesinde milliyetçilik düşüncesinin Osmanlı De- Partisi yönetime rülerek gemilere Yavuz ve Midilli adlarını verdi. Gemilere Türk
etkisi büyüktür. Bu düşüncesinin etkisiyle bağımsızlığını kaza- veti’ni yıkıma el koymuştur. bayrağı çekildi ve gemi personeline Osmanlı askeri üniforması Alman İmparatorluğu yıkılmış, yerine Almanya Cumhuriyeti
götürecek olan I.
nan Yunanistan daha sonra Selanik’i de ele geçirmiştir. Türkçülük kurulmuştur.
Dünya Savaşı’na düşüncesi önem giydirildi. Yaşanan bu gelişmeler Osmanlı Devleti’ni savaşa sü-
4. Öğrencilerin bilgi birikimi doğrultusunda; “Kişilerin yetişme- da zemin hazır- kazanmıştır. rükleyen olayların başlangıcı olmuştur. 3. Türkiye, Yugoslavya, Çekoslavakya, Polonya, Estonya, Letonya,
Litvanya
sinde yaşanılan coğrafyanın büyük bir önemi vardır. Yaşanılan lamıştır. 2. Almanlar, İngiltere’nin daha önce sipariş edilen iki savaş gemisi-
şehir, o şehrin etnik yapısı ve şehirdeki yaşam tarzı kişinin dü- ni Türklere vermediğini, buna karşın Türk kara sularına sığınan 4. Polonya ve Çekoslavakya savaş sonrası kurulan iki yeni devlet
şüncelerini, olaylara bakışını, yaklaşımını etkiler. Yaşanılan ça- iki Alman savaş gemisini Osmanlılara armağan ettikleri söyle- olarak Almanya’nın yeni komşuları olmuştur.
ğın koşulları da kişilerin düşünceleri üzerinde önemli bir etkiye yerek propaganda yapmışlardır.
sahiptir. Örneğin, Orta Çağ’da yaşayan bir kişi ile Yakın Çağ’da Balkan Etkinlik No.: 8
yaşayan bir kişinin özgürlük, eşitlik, milliyetçilik gibi konulara Savaşlarının 3. Osmanlı Devleti tarafsızlığını ilan etmiş olmasına rağmen Al-
dair görüşleri, yaşadıkları dönemin koşullarından dolayı tama- sonuçları manya’nın yanında savaşa girebileceğini, bu savaş gemilerinin 1. Sykes-Picot Anlaşması. Çünkü Osmanlı Devleti’ni parçalamaya
men farklı olur.” şeklinde cevaplar vermesi beklenmektedir. kendilerine karşı kullanılabileceğini düşünüp gemileri teslim ve yıkmaya karar vermiş bu devletler, kendi emelleri doğrultu-
etmekte sakınca görmüş olabilir. Osmanlı Devleti’nin Alman- sunda Osmanlı Devleti’nin topraklarını önceden kendi arala-
ya’nın yanında savaşa girmesinden çekindiği için Osmanlı
Etkinlik No.: 2 donanmasının güçlenmesini istememiş olabilir. Çünkü İngilte- rında paylaşmazlarsa sonradan aralarında paylaşım konusunda
Toprak Osmanlı Devleti, re’ye göre Osmanlı Devleti’nin Almanya ile birlikte hareket et- anlaşmazlıklar yaşayabilirlerdi.
1. Osmanlı Devleti’nde eğitimde birlik bulunmamaktaydı. Ülke kayıplarıyla Balkan devletleri mesi durumunda savaşın daha geniş bölgelere yayılma ihtimali 2. I. Dünya Savaşı’ndaki gizli antlaşmalarla Sevr Barış Antlaşma-
genelinde medreseler, Batı tarzı okullar ve azınlık okulları gibi beraber Osmanlı karşısında aldığı ortaya çıkacak ve Almanya kuşatılmışlıktan kurtulabilecekti. sı’nın şartları büyük ölçüde örtüşmektedir. Uyuşmayan tarafları
farklı eğitim kurumları bulunmaktaydı. Bunların hepsi de kendi Devleti’nin nüfu- yenilgi ile itibar Almanya, Osmanlı Devleti’nin hammaddelerinden ve askerî ise Rusya’nın savaş sürecinde rejim değişikliği yaşaması ve sa-
amaçları doğrultusunda eğitim vermekteydi. su azalmıştır. kaybı yaşamıştır. gücünden yararlanabilecekti. Ayrıca Osmanlı padişahı tüm vaştan çekilmesi nedeniyle Rusya’ya vaatte bulunulan Boğazlar
Kaybedilen İttihat ve Terakki
2. Mustafa Kemal’in öğrenim hayatı, onun kişiliğinin ve düşün- topraklardaki Müslümanların halifesi olduğu için İngiltere, hâkimiyeti altın- ve Anadolu’nun kuzey bölgesindeki topraklar üzerinde yeni bir
celerinin oluşup geleceğin Atatürk’ü olarak yetişmesinde büyük halk Anadolu’ya Partisi yönetime daki bölgelerde yaşayan Müslümanların ayaklanıp karışıklıklar düzenlemeye gidilmesidir. Ayrıca İtalya’ya verilmesi öngörülen
el koymuştur.
bir öneme sahiptir. İlköğrenimini tamamladığı Şemsi Efendi göç etmeye çıkartabileceğinden endişe duyup Osmanlı Devleti’nin güçlü bir toprakların bir kısmı da Yunanistan’a bırakılmıştır.
Okulunun ve daha sonra devam ettiği askerî okulların modern başlamıştır. Türkçülük donanması olmasını istememiş olabilir. 3. Osmanlı Devleti Arabistan, Irak, Suriye, Filistin ve Lübnan gibi
düşüncesi önem
eğitim öğretim metodları uygulaması; askerî okullardaki öğret- 4. Şehrin düşman eline geçmesinden çekinmişler ve tedbirler al- Orta Doğu’daki topraklarının büyük bölümünü kaybetmiştir.
menlerinin iyi yetişmiş, başarılı, vatansever kişiler olması onun kazanmıştır. mışlardır. Hükûmet, acil bir duruma karşı Anadolu yakasında
fikirlerinin gelişmesinde ve olgunlaşmasında etkili olmuştur. bir saat içinde harekete hazır iki özel tren bekletmiş, Eskişehir’e 4. Osmanlı Devleti Orta Doğu’daki topraklarının büyük kısmı-
nı kaybetmiştir. Savaşın galip devletlerinden Fransa, Suriye ve
3. 4. Öğrencilerin bilgi birikimi doğrultusunda; “Bir devletin yüz- taşınmayı tasarlamış, Babıali arşivleriyle bankalardaki altınları
Polonya yıllarca hâkim olduğu topraklardan çekilmesinden sonra o Lübnan’da; İngiltere ise Irak ve Filistin’de manda adı altında ege-
Çekya Ukrayna Rusya Eskişehir’e göndermiştir. menlik kurmuşlardır. Bu iki devletin güdümünde Arabistan da
Slovakya topraklarda yapmış olduğu mimari eserlerde, konuşulan dilde,
Avusturya Macaristan Moldova ayrı devlet olarak ortaya çıkmıştır.
Slovenya Hırvatistan Romanya inançta, gelenek ve göreneklerde kültürel izlerin etkileri görü- Etkinlik No.: 6
Bosna lür. ” şeklinde cevaplar vermesi beklenmektedir. 5. Sevr Barış Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşmanın şartları San
Hersek Sırbistan
İtalya Karadağ Kosava Bulgaristan Karadeniz
X
Makedonya Gürcistan 1. Irak, Çanakkale, Sarıkamış ve Filistin cephelerinden bahsedi- Remo’da hazırlanmıştır.
Ermenistan Azerbaycan
Arnavutluk
X
X Türkiye lebilir.
Yunanistan Ege Denizi Etkinlik No.: 4
2. Kut Savaşı’nda hem silah hem asker sayısı bakımından İngiliz- Etkinlik No.: 9
Suriye İran
Akdeniz 1. Osmanlı Devleti’nin balkan topraklarını kaybetmesiyle bu coğ- lerin daha avantajlı durumda bulundukları söylenebilir. Çünkü
rafyada yaşayan Türk-Müslüman halk Anadolu’ya göç etmeye Osmanlı Devleti, bölgedeki askerî birliklerini Çanakkale, Sa-
Irak 1. Kara Fatma: Millî Mücadele’de Türk askeriyle beraber omuz
Ürdün
başlamıştır. Böylece bir yandan Osmanlının sınırları daralırken rıkamış ve Filistin cephelerine kaydırdığı için Irak’ta az sayıda omuza düşmanla çarpışmış, birçok cephede başarı kazanmıştır.
Libya bir yandan da bu sınırlar içerisindeki Türk- Müslüman nüfus askere bırakmıştı.
Mısır Halide Edip: Millî Mücadele’de halkın örgütlenmesi, bilinçlen-
oranı artmıştır. Kaybettiği Balkan coğrafyasında ise Türk Müs- mesi, kamuoyu oluşturulması özellikle millî birlik ve beraberlik
lüman nüfus oranı azalmıştır. 3. İngilizlerin “kara altın” adını verdikleri ürün petroldür. 18. yüz-
yılın sonunda motorlu araçların gelişmesi, sanayinin ihtiyaç sağlanması konularında katkı sağlayacak çalışmalarda bulun-
2. Osmanlı Devleti’nin savaşı kaybetmesi ile Bulgarlar, Sırplar ve muştur.
4. Öğrencinin bilgi birikimi ve düşünceleri doğrultusunda soruya duyduğu enerji talebinin artması ve askerî teknolojinin gerek-
cevap vermeleri beklenmektedir. Yunanlar, Türklerin yaşadığı köy ve kasabalara saldırıp onları sinimleri doğrultusunda petrole olan ihtiyaç çoğalmış, bu ürün 2. Millî Mücadele’ye katkıda bulunmuş kadın kahramanlarımıza
göç etmeye zorlamıştır. Türk halkı mezalime uğramamak için askerî ve ekonomik açıdan önem kazanmıştır.
asırlardır yaşadıkları topraklarını kitleler hâlinde terk etmek örnek olarak verilebilecek olası yanıtlar şunlardır: Şerife Bacı,
Etkinlik No.: 3 zorunda kalmıştır. Güç koşullar altında göç etmeye çalışan halk 4. Osmanlılar büyük bir zafer kazanmıştı. Bu zafer, Türk ordusu- Halime Çavuş, Nezahat Onbaşı, Gördesli Makbule vb.
açlık, bulaşıcı hastalık ve yol boyunca çetelerin düzenledikleri nun, 1. Dünya Savaşı’nda İngilizlere karşı kazandığı ikinci zafer- 3. Türk kadınının Millî Mücadele’de hem cephede hem de cep-
1. Balkanların siyasi haritası değişmiştir. Osmanlı Devleti, Mid- baskınlar yüzünden çok büyük kayıplar yaşamıştır. Muhacirler dir. Zor şartlarda dahi Türk ordusunun neler başarabileceğinin he gerisinde katkıları çok büyüktür. Fabrika ve atölyelerde as-
ye-Enez hattının batısında kalan balkan topraklarını kaybet- tarihteki önemli örnekleri arasında yer almaktadır. İngiliz ordu- kerlerin dikim ve yiyecek ihtiyaçlarını karşılamışlar, bunları
138 139