Page 141 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ
İNKILAP TARİHİ 12 İNKILAP TARİHİ 12
ve ATATÜRÇÜLÜK Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Ortaöğretim Genel Müdürlüğü ve ATATÜRÇÜLÜK

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI
hazırlamak ve cepheye taşımak gibi önemli görevlerde bulun- 4. TBMM isyancılara Nâsıhat Heyetleri göndererek onları ikna Avrupa, Afrika ve Ortadoğu’dan atılmış Türkleri Anadolu’da da
muşlardır. etmeyi amaçlamıştır çünkü öncelikle millî birlik ve beraberliği serbest bırakmayıp Türk çoğunluğunun olduğu bölgeleri dahi Etkinlik No.: 16
barışçı yollarla sağlamaya çalışmak temel amaçtır. Yunan, Ermeni, Kürt ve uluslararası yönetim bölgelerine böl-
4. Kahraman Türk kadınlarının adları okullara, (Ankara/Yenima- 1. Türk Ordusu’nun Mondros Mütarekesi gereği bölgeden çekil-
halle-Halide Edip Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi…) cadde- mektedir. Bu durum Türk Milletinin onuruyla ve özgürce yaşa- mesiyle Elviye-i Selase’de yaşayan Müslüman nüfusun en büyük
lere, (Kara Fatma Cad. Seyhan/Adana...) hastanelere (Erzurum Etkinlik No.: 12 mını sürdürebilmesi bakımından kabul edilemezdir. kaygısı; Anavatandan kopup İngiliz, Rus, Ermeni veya Gürcü
Nene Hatun Kadın Doğum Hastanesi…) vb. yerlere verilerek 3. İstanbul hükûmeti Sevr Antlaşması’nın şartlarını önce çok ağır yönetimi altına girerek millî kimliklerini kaybetmek olabilir.
yaşatılmaya çalışılmıştır. 1. bulsa da sonrasında “tamamen yok olmaktansa, küçük bir varlık 2. Türkiye’nin Doğu sınırlarının değişiminde belirleyici etkiye sa-
olarak kalmak” düşüncesiyle imzalamıştır. hip olaylar, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı, Sovyetlerin I. Dünya
Meclis-i Mebusan: Tüm yetki
Etkinlik No.: 10 TBMM: Tüm yetkiler (yasa- Ankara (BMM) hükûmeti ise Sevr Antlaşması’nı onaylayanları Savaşı’ndan çekilmesi, Osmanlının imzaladığı Mondros Ateşke-
padişahın elindedir. Mebuslar ma, yürütme ve yargı) mecli- ve imzalayanları vatan haini ilan ederek antlaşmayı tanımadığı- si ve 1921’de Anadolu hareketinin siyasi ve askeri başarılarıdır.
1. Mustafa Kemal’in Amasya Genelgesi metnini dönemin ünlü istedikleri zaman kanun önere- sin elindedir. Kanunları koyar, nı açıkça duyurmuştur. Sevr, Ankara hükûmetinin direniş kara-
komutanlarına imzalatıp onaylatmasının amacı, Millî Müca- bilirler ancak bu yasaları kabul değiştirir veya kaldırır. Vekiller rını güçlendirmiştir. 3. Wilson Prensipleri uluslara çoğunluk oldukları yerlerde kendi
dele’yi kişisellikten çıkarmaktır. Ayrıca genelgeyi bu isimlere ya da reddetme tamamen padi- halk oylamasıyla seçilir. geleceğini belirleme hakkı tanımış olmalıdır.
onaylatarak Millî Mücadele’yi halk nezdinde meşru hale getir- şahın isteğine bağlıdır. Hükûmet 4. Türkiye’nin en zengin illerinin diğer devletler tarafından ilhak 4. • Parlamenter rejim, seçilmiş Hükûmet Başkanı, Bakanlar Kurulu
meyi düşünmüştür. meclise karşı değil, padişaha kar- edilmesinin amacı; Osmanlı topraklarının kaynaklarını kendi ve hazırladıkları anayasa ile millî iradeyi önemsemeleri.
şı sorumludur.
2. Millî Mücadele’nin hazırlık döneminde alınan bu kararların çıkarları için kullanarak sömürgeci anlayışı devam ettirmek, • Topyekûn bir mücadele için birlik ve beraberliğin gücüne inan-
ortak amacı milletin kendi geleceğini kendisinin belirlemesini Osmanlı Devleti’nin ve Türk halkının geleceğini ekonomik ola- maları.
sağlayarak millet egemenliğini hâkim kılmaktır. 2. TBMM savaş şartlarında olduğu için hızlı kararlar vermek ve rak da kontrol etmek olabilir.
bu kararları hızla uygulamak gerekçesiyle tüm yetkileri elinde
3. a. Sine-i millete dönmek: Görev ve yetkilerinden vazgeçerek, sıra- toplamıştır. Etkinlik No.: 17
dan bir vatandaş olarak milletin bir ferdi olarak mücadeleye devam Etkinlik No.: 14
etmek anlamına gelmektedir, denilebilir. Mustafa Kemal Paşa’nın 3. Yasama yetkisi: Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nu ve Teşkilat-ı 1. Düzensiz halk güçlerinden oluşan birliklerin, birlikte hareket
müfettişlik görevinden ayrılması ve askerlikten istifası, gerek sine-i Esasiye Kanunu çıkarmak. 1. 69. maddeye göre İzmir sadece harita üzerinde Osmanlı ege- eden ve gerekli askeri eğitimi alan düzenli ordu birliklerine dö-
millette, gerekse askerî ve sivil makamlar da yankı bulmuş, milli Yürütme yetkisi: Gümrü Antlaşması’nı imzalamak, Hıyanet-i menliğinde kalıyor, gerçekte Osmanlı şehirdeki egemenlik hak- nüştürülmesiyle düşmana karşı daha etkili mü cadele verilmiştir.
mücadelenin olgunlaşmasında etkili olmuştur. Böylece Mustafa Vataniye Kanunu’nu uygulamak. larını devrederek İzmir’i Yunanistan’a bırakacağını kabullenmiş 2. Halkın düzenli orduya güveni artmış, Türk milletinin kurtuluş
Kemal Paşa Anadolu halkının desteğini arkasına alarak Milli Mü- oluyordu. ümidi doğmuştur. Yapılan antlaşmalarla, TBMM’nin hem ulusal
cadele’yi başlatmıştır Yargı yetkisi: İstiklal Mahkemelerini kurmak. 2. Sevr Antlaşması Venizelos ve Yunanistan için büyük bir zafer hem de uluslararası alanda saygınlığı artmıştır.
b. Mustafa Kemal’in müfettişlik görevinden ayrılması ve askerlikten 4. 20 Ocak 1921’de Türkiye Bü- olmalıdır. Yunanistan toprakları Anadolu’ya uzanmış, Ege De- 3. Halk, ordunun; giyim, erzak ve cephane ihtiyaçlarını karşı lamış,
istifası onu, sinesine sığındığı milleti nezdinde daha da yüceltmiştir. yük Millet Meclisi tarafından 1 Kurucu meclistir. nizi’nin her iki yakasında toprak sahibi olmuşlardır. Sevr, yeni ordu-millet dayanışmasını gösteren top yekün bir mücadele ör-
Gerek askerî makamlar gerekse sivil kuruluşlar kendisine bağlılık Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ka- Yunanistan’ın başlangıcı kabul edilmiş olabilir. neği vermiştir.
bul edilmiştir.
göstermişler, Mustafa Kemal Paşa’yı bu mücadelenin vazgeçilmez 3. İzmir ve çevresinde Yunan nüfusun çoğunluğu oluşturmama- 4. Mustafa Kemal her iki savaşta top yekün savaş taktiği uygula-
lideri olarak görmüşler ve kabul etmişlerdir. Türkiye Büyük Millet Meclisi sı sebebiyle bu beş yıllık süre zarfında Türkleri bölgeden göç yarak sevk ve idare yeteneği ile askeri dehasını ve kararlılığını
yasama, yürütme ve yargı erk- Olağanüstü yetkilere ettirerek, Yunanlı göçmenleri ise bölgeye yerleştirerek nüfus
4. Sivas Kongresi’nde tüm cemiyetlerin tek çatı altında toplanması lerini üzerinde toplamıştır. 2 sahip meclistir. göstermiştir. Onun taktikleri savaşın kazanılmasında belirleyici
ve Heyet-i Temsiliye’nin bütün vatanı temsil etmesi kararları Si- dengesini kendi lehlerine dönüştürmek istemiş olabilirler. Böy- rol oynamıştır.
vas Kongresi’nin millî bir kongre olduğu göstermektedir. lelikle İzmir’i Yunanistan’a bağlamak için yapılacak halk oyla-
masında çoğunluğu sağlayabilir, Milletler Cemiyetine ve dünya
Meclis içinde değişik siyasal kamuoyuna karşı da ellerini güçlendirebilirler. Etkinlik No.: 18
düşüncelere sahip mebuslar
Etkinlik No.: 11
ülkenin ve milletin kurtuluşu 4. Sevr Antlaşması’nın ağır hükümleri, Türk aydınları ve halkı uyan- 1. İstiklal yolu, Batı Karadeniz ile İç Anadolu bölgesi arasındaki
1. “İsyancılar İtilaf devletleriyle işbirliği yapmışlardır.” yargısını için öngördükleri bütün dü- 3 Demokratik bir meclistir. dıracak, Millî Mücadele’nin çok büyük bir itici gücü olacaktır. bağlantıyı sağlayan, Millî Mücadeleyi silah ve cephane kaynağı
şünceleri meclis kürsüsünden
Ethem Bey için I. İnönü Savaşı sırasında Yunan ordusuna ka- açıkça savundular, üyeler se- bakımından besleyen önemli ve stratejik bir ikmal yoludur.
tılmıştır. ifadesiyle Ahmet Anzavur için Yunan ordusuna karşı çimle geldiler. Etkinlik No.: 15 Türk kadınının Milli Mücadele döneminde kağnılarla zor coğ-
gelmenin küfür ve isyan olduğunu telkin etmiştir. ve İngilizler 2. rafi şartlarda mermi taşıması vatansever, fedakar ve dayanışma
için Çanakkale Boğazı’nın güvenliğini sağlamanın yanı sıra Ay- Türkiye Büyük Millet Meclisi- 1. Misakımillî’ye göre Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığı içerisinde olduğunu gösterir.
valık yöresinde Yunanlılarla çarpışan millî kuvvetleri yok etme nin asıl amacının millî hudut- tarihte Türk askerinin koruduğu ve Türk -İslam çoğunluğunun
gibi amaçlara hizmet etmiştir. ifadeleriyle destekleyebiliriz. lar dâhilinde ülkenin bağım- 4 Savaş meclisidir. yaşadığı topraklar bölünmez ve ayrılmaz bir bütündür. Adana 3. Eski Türklerde askerlik meslek sayılmazdı. Savaş zamanında eli
sızlığını sağlamak, hilafet ve silah tutan erkek-kadın, yaşlı-genç, herkes asker sayılırdı. Yani
2. Yararları: Ethem Bey birlikleri düzenli ordu kuruluncaya ka- saltanat makamını esaretten dâhil güney illerimiz Mondros Ateşkesi sonrasında işgal edildi- millet her an savaşa hazır bir ordu idi. Bu durum Milli Mücade-
dar işgaller karşısında göstermiş olduğu yararlılıklar ile Millî kurtarmaktır. ğine göre bu haksız bir işgaldir.
Mücadele’nin kazanılmasında önemli rol oynamıştır. Ayrıca iç 2. Bölgede sayıları çoğunluk olmasa da Ermeni nüfusun bulun- le döneminde devam ettiği gibi günümüzde hala devam etmek-
tedir. Kadınlarımızın zeytin dalı Harekatına katılan askerleri-
isyanların bastırılmasındaki başarısı, yeni kurulan hükûmetin ması, Ermenilerle aynı dinî inanca sahip olmaları ve özellikle
otoritesinin arttırılmasına katkıda bulunmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi mize kazak, atkı, bere ve boyunluk örmesi bunun göstergesidir.
İstanbul’dan kaçıp Ankara’ya 5 İhtilalci meclistir. tehcir edilmiş Ermenilerin intikam duygularından itici bir güç
Zararları: Kendisini Millî Mücadele hareketinin askerî lideri gelen mebuslar ve yeni seçilen olarak yararlanmak istemeleri olabilir. Etkinlik No.: 19
şeklinde görmesi, Ankara hükûmetini hafife alan davranışlara üyelerin katılımıyla açılmıştır. 3. Gösterdiği dayanma gücü ve düşmanı alt etmesiyle Antep, Türk
girmesi onun başarılarına gölge düşürmüştür. Düzenli ordu- milletinin haklı mücadelesinin bir Plevne, bir Çanakkale gibi 1. Lozan Antlaşması’nda Boğazlar bölgesinin idaresinin Başkanı
nun kurulup Kuvay-ı Millîye güçlerinin tasfiye edilme kararı, simgesidir. Antep savunmasının başarısında sivil halkın payı Türk olan uluslararası bir komisyona bırakılması egemen dev-
Ethem’i rahatsız etmiş, bunun sonucunda da Batı Cephesi Ko- Etkinlik No.: 13 birincildir ve bu durum onların önünde hürmetle eğilmeyi ge- let anlayışımıza aykırıdır. Çünkü bize ait olan bir toprağı baş-
mutanlığının emri altına girmeyerek bağımsız bir kuvvet gibi rektirir. kanı bir Türk te olsa uluslararası bir komisyonun idare etmesi
davranmıştır. Bu durum onu Ankara hükûmeti ile karşı karşıya 1. Sevr Antlaşması Osmanlı topraklarını parçalayarak devletin kararlaştırılmıştır.
getirmiştir. egemenlik alanını daraltmaktadır. Antlaşmanın “Azınlıkların 4. Müfide Ferit’in yazısında, Antep’te Şubat 1921’e kadar yaşananları 2. Sevr ve Lozan antlaşmalarını karşılaştırdığımızda; Ordu
kendi bakış açısından aktarır. Dokuz ay süren Antep savunmasının
3. Savaşlardan yılmış yoksul halkı isyanlara teşvik etmek için korunması” bölümü onur kırıcıdır. Osmanlı Devleti bu bölüm- yarattığı destansı süreci coşkulu, maneviyatı yüksek ifadelerle anla- • Toprak bütünlüğü
halkın padişah ve halifeye bağlılıkları kullanılmış, olumsuz deki maddeler ile tüm egemenlik ve iktidar haklarından vazgeç- tır. Antep savunmasını, Millî bağımsızlığımızı yeniden kazanacağı- • Egemen devlet anlayışı
propagandalar sonucu halk zaman zaman isyanlara destek ver- mekte, kukla bir Türk/Osmanlı Devleti yaratılmak istenmekte- mız konusunda ümit ışığı olarak görür. İşgaller karşısında halkının • Ekonomik bağımsızlık
mesinin yanında Millî Mücadelecilere inanıp güvenenler ise dir. Devletin varlığı ve devamlılığı tehlikededir. yanındadır, kalemi halkını onurlandırmak ve motive etmek için Alanlarında kazanım elde edilmiştir.
isyanlara katılmamak için direniş göstermişlerdir. 2. Sevr Antlaşması, Türk Milletini Anadolu’da çok küçük bir böl- kullanmış bir vatanseverdir.
geye sıkıştırarak çevresindeki güçlere mecbur hale getirilecektir. 3. Ülke bütünlüğü: Hatay ve Musul hariç Misak-ı Milli büyük öl-
çüde gerçekleştirilmesi

140 141