Page 32 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 14

1.ÜNİTE> Giriş Kazanım A.4.8: Metinde millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, siyasi, tarihî ve mitolojik ögeleri belirler.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Okuma Becerisi

Etkinlik İsmi Sosyal, Siyasi ve Tarihî Ögelerin Edebiyata Yansıması 30 dk.
Amacı Metinde millî değerler ile sosyal, siyasi ve tarihî ögeleri belirleyebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Kuruluş Dönemi Türk Edebiyatı

(…)
1 Kasım 1928’de yeni Türk Alfabesi oybirliğiyle yasalaştı. 1932’de Türk Dil Kurumu oluşturularak
“Türk dilinin öz güzelliğini meydana çıkarmak, onu dünya dilleri arasında değerine yaraşır yüksek-
liğine eriştirmek” amacıyla dil devrimi başlatıldı.
Cumhuriyet öncesinin siyasal ve toplumsal olayları, yazar ve şairleri, genellikle bir arayışa ya da baş-
landıkları bir görüş ve akımın etki alanına sokmuştu.
Kurtuluş Savaşı yıllarından sonra Cumhuriyet’in kuruluşu ile yeniliklerin, Atatürk devrimlerinin
toplumsal yapımızda yarattığı değişiklikler, kuşkusuz, sanat ve edebiyat alanlarında da kendini gös-
termiştir.

(…)
Töresel, toplumsal, siyasal nitelikte yurtseverliğe, ülkeci ulusçu bir ülküye yönelen öykü ve romanlar
ise İstanbul ve Anadolu insanının çelişki ve çatışmalarla dolu sorunlarını dile getirir. Cumhuriyet
Kuruluş Dönemi şair ve yazarlarının sanatsal yapıtları yanında düz yazının kimi türlerinde de yaz-
dıkları görülmektedir. Cumhuriyet öncesinden başlayarak bu dönemde de eğitici, öğretici, yol göste-
rici, aydınlatıcı nitelik kazanan düz yazılar; daha yalın, daha anlaşılır olmuştur.

(…)
1939’da başlayan II. Dünya Savaşı, uluslararası boyutlarıyla her ülkeyi olduğu gibi Türkiye’yi de
olumsuz etkisi altına almıştı… Büyük savaş altı yıl sürdü. Bütün bu dalgalanmalar, edebiyata da
yansıyor; gerçekler yapıtlarda görüntüleniyordu. 1938 yılından başlanarak uygulamaya konulan bir
takım kültür etkinlikleri de edebiyatı etkilemekteydi: Köy Enstitülerinin kuruluşu, tercüme büro-
sunun kuruluşu, Dünya klasiklerinin çevirisi; Türk İslam Ansiklopedilerinin yayımına başlanması,
Halkevlerinin kültür, sanat, tiyatro ve spor alanlarındaki çalışmalarını artırması; gençlerin halkevi
kitaplıklarından yararlanması önemli etkinliklerdir.

Savaş sonrasında gazete ve dergilerin etkinliklerini artırması da edebiyatın canlanmasında önemli
rol oynamıştı. Özellikle dergiler, yazar ve şairler için olumlu ortamı hazırlıyorlardı. Bunun yanında
savaşın yaydığı psikolojik korku, insanlarda “günü gününe yaşama, yarından endişeli olma” duygu-
sunu oluşturdu. Bu da yenilikler yapma isteğini kamçılamaya başladı…
Mahir Ünlü, Örneklerle Edebiyat Bilgileri

31