Page 200 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 98

4. ÜNİTE > Maddenin Hâlleri Kazanım 9.4.4.1: Gazların genel özelliklerini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme, Karar Verme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma
Etkinlik İsmi UÇMAYI MI İSTERSİNİZ DALMAYI MI? 25 dk.
Amacı Gazlara ait bazı özelliklerin günlük hayatta karşılaştığımız durumlarla ilişkilendirilmesini sağlayabilme. Bireysel
Gerekli Materyaller: Ders kitabı

1. Yönerge Aşağıda günlük hayatla ilgili bir metin ve gazlarla ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilenler yardımıyla
aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Resimde bir metro istasyonu ve yoğun bir kalabalık
görmektesiniz. İnsanların hareketlerine bağlı olarak di-
ğer insanlarla küçük ama zararsız etkileşimler yani za-
rarsız çarpışmalar gerçekleşir. Ancak metro durağa ya-
naşıp kapılar açıldığında metrodan inen insanların her
birinin farklı bir yöne hareket etmesi, aynı şekilde met-
roya binmek isteyenlerin yer kapma telaşıyla sağa sola
düzensiz koşuşturması sırasında çok daha sert ve zarar
(insanların yönlerinin ve hareket hızlarının değişmesi-
ne) verici çarpışmalar meydana gelir. Metrodaki insan-
ların bu durumuyla gaz taneciklerinin birbirleriyle
olan etkileşmelerinde çeşitli benzerlikler kurulabilir.

Maddenin gaz hâli üzerinde yapılan çalışmalara göre
gaz taneciklerinin birbirinden bağımsız hareket ettiği düşünülmektedir. Metro istasyonunda bekleyen insanların
aksine, sabit sıcaklıkta saf bir gazın tanecikleri arasında gerçekleşen çarpışmalar sonucunda gaz taneciklerinin
hızlarında değişiklik olmamasına rağmen yönleri değişir. Bununla beraber gaz tanecikleri sıcağa insanlar gibi tepki
vermez. Sıcak havalarda ya da ısındığımızda daha az
aktif oluruz ve sadece soğuk bir su veya soda içerek
gölgede oturmak isteriz. Gaz tanecikleri sıcaklıkta bir
artış yaşadığında, heyecanlanır ve daha hızlı hareket
ederek çarpışır. Onlar için soğuk bir içecek de yoktur.
Gaz taneciklerinin bu özelliği, Kapadokya bölgesinde
gördüğümüz uçan balonlarda (sıcak hava balonları)
oldukça işe yarar. Nasıl mı? Görseli inceleyiniz ve met-
ni okumaya devam ediniz.
Sıcaklığı artan gaz tanecikleri hem kendi tanecikleri
ile hem de balonun çeperleri ile daha fazla çarpışma-
ya başlar ve ısınan gaz tanecikleri genleşerek balonun
yükselmesine sebep olur.

1. Yukarıdaki metinler yardımıyla gazların hangi özelliklerine ulaşılabilir? Açıklayınız.

2. Uçan balonların çalışma prensibiyle gazların sahip olduğu özellikler arasında nasıl bir ilişki vardır?

199