Page 202 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 99

4. ÜNİTE > Maddenin Hâlleri Kazanım 9.4.4.1: Gazların genel özelliklerini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme, Karar Verme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma
Etkinlik İsmi RENKLİ BALONLAR 20 dk.
Amacı Gazların genel özelliklerini kavrayabilme. Bireysel

Gerekli Materyaller: Etkileşimli tahta

1. Yönerge Gazların genel özellikleri ile ilgili aşağıdaki metni okuyunuz.

Maddenin en düzensiz hâli olan gazların, tanecikleri arasındaki boşluklar katı ve sıvı hâline göre daha fazladır.
Öyle ki gaz tanecikleri arasındaki itme ve çekme kuvveti yok denecek kadar azdır. Bu nedenle gaz tanecikleri bir-
birinden bağımsız hareket eder ve bulundukları kabın her yerine dağılarak kabın şeklini alır, hacimleri ise kabın
hacmine eşit olur. Gaz tanecikleri, öteleme hareketi yaptığı için akışkan özellik gösterir ve bulunduğu ortamda
sınırsız yayılma özelliğine sahiptir. Ancak farklı gaz taneciklerinin yayılma hızları genellikle farklıdır. Gazların aynı
şartlarda eşit sayıda tanecikleri eşit hacim kaplarken kütleleri birbirinden farklıdır. Yani bir gaz taneciğinin kütlesi
ne kadar küçük ise taneciğin yayılma hızı o kadar fazla olacaktır. Aynı şartlarda eşit sayıda tanecik içeren gazlardan
kütlesi küçük olan gazın yayılma hızı, kütlesi büyük olan gazlara göre daha fazladır. Birbirinden bağımsız hareket
eden gaz tanecikleri birbirleriyle esnek çarpışmalar yapar. Çarpışma sonucunda birbirine yapışmaz, hareket doğ-
rultuları değişir ve bulundukları kaba çarpma sonucu bir basınç uygular. Bütün gazların genleşme katsayıları aynı
olduğu için aynı miktar sıcaklık değişimi karşısında bütün gazlar aynı oranda genleşir.

2. Yönerge Aynı şartlarda içerisinde eşit sayıda tanecik içeren farklı gazların bulunduğu elastik ve renkli balon-
lar etkileşimli tahtaya aşağıdaki gibi yansıtılır.

H 2 He CH 4 N 2 O 2 Cl 2

Elastik ve renkli balonlarda bulunan gazların kütleleri sırasıyla elastik balonların altına şekildeki gibi yazılarak
öğrencilerden aşağıdaki soruları cevaplamaları istenir.

H 2 He CH 4 N 2 O 2 Cl 2

2 g 4 g 16 g 28 g 32 g 71 g

1. Elastik balonların hacimlerini kıyaslayınız. Kıyaslamanızı gerekçelendirerek açıklayınız.

201