Page 206 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 101

4. ÜNİTE > Maddenin Hâlleri Kazanım 9.4.4.2: Gazların basınç, sıcaklık, hacim ve miktar özelliklerini birimleriyle ifade eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma
Etkinlik İsmi LASTİK BASINCIN KAÇ? 25 dk.
Amacı Gazlara ait özellikleri birimlerle ifade edebilme. Bireysel
Gerekli Materyaller: Ders kitabı, bilgisayar ve genel ağ

Yönerge Aşağıda gaz basıncıyla ilgili bir metin ve bazı bilgiler verilmiştir. Verilenler yardımıyla aşağıdaki
soruları cevaplayınız.

Arabanın kaç model olduğunu tahmin edebilir misi-
niz?
Otomobil lastiği için uygun hava basıncını korumanın
çeşitli faydaları vardır. Sürüş, düşük basınçta daha yu-
muşak ve güvenlidir. Otomobil daha iyi yakıt tasarrufu
sağlar ve lastikler hızlı aşınmaz. Görseldeki araba mo-
deli için önerilen lastik basıncı, 32-35 psi arasındadır
ve genellikle kullanım kılavuzunda yazılır veya araç ka-
pısının iç kısmına yapıştırılır. Lastik üzerindeki basınç,
önerilen basınç değil, o lastik için maksimum basınçtır.
Lastik basıncı en iyi, lastik soğukken ölçülür. Çünkü
hareket hâlindeki aracın lastikleri sürtünme ile ısına-
cak, dolayısıyla lastik içindeki gazı da ısıtarak basıncı-
nın artmasına sebep olacaktır.

Bir barometre, açık hava basıncını cıva sütununun yüksekliğine göre ölçer. Bir birim gaz basıncı, milimetre cıva
(mmHg) birimiyle ifade edilir. Barometrenin mucidi Evangelista Torricelli’nin onuruna mmHg’ye eş değer bir bi-
rime torr denir. Paskal (Pa) standart basınç birimidir. Paskal çok düşük basınçları ifade etmekte kullanılır. Bu
nedenle günlük hayatta karşılaşılan gaz basınçları için daha kullanışlı birim kilo paskaldır (kPa). Bir kilo paskal
1000 paskaldır. Yaygın olarak kullanılan bir diğer basınç birimi atmosferdir (atm). Standart atmosferik basınca
1 atm basınç denir.1 atm, 760 mmHg veya 101.3 kPa’a eşittir. Atmosfer basıncı da genellikle pound / inç kare (psi)
olarak ifade edilir (psi = pounds per sguare inch). Deniz seviyesindeki atmosfer basıncı 14,7 psi olup aşağıdaki
eşitlik yardımıyla diğer basınç birimlerine çevrilebilir.

1 atm = 760 mmHg = 760 torr = 1 bar = 101.3 kPa=14.7 psi

1. Deniz seviyesinde atmosfer basıncını ölçmek için nasıl bir yöntem kullanılmıştır? Açıklayınız.

2. Sizce ölçüm için cıva kullanılması mantıklı mıdır? Ölçüm yapımında kullanılan sıvının cinsinin
değişmesinin sonuçları neler olabilir? Açıklayınız.

205