Page 226 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 111

5. ÜNİTE > Doğa ve Kimya Kazanım 9.5.1.1: Suyun varlıklar için önemini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme, Problem Çözme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma
Etkinlik İsmi SUYUN ŞAŞIRTICI ÖZELLİKLERİ 20 dk.
Amacı Suyun varlıklar için önemini kavrayabilme ve su kaynaklarının önemi hakkında farkındalık oluşturabilme. Bireysel

Gerekli Materyaller: Bilgisayar, genel ağ

1. Yönerge Aşağıdaki metinde suyun diğer maddelerden farklı özellikleri anlatılmıştır. Buna göre soruları ce-
vaplayınız.

SUYUN ŞAŞIRTICI ÖZELLİKLERİ

Suyun ısıyla ilgili (termal) özellikleri dünya üzerindeki canlı yaşamının sürekliliğinde büyük rol oynar. Bunlardan
birkaçını şöyle sıralayabiliriz: Bilinen tüm sıvılar ısıları düştükçe büzüşür, hacim azalır. Hacim azalınca yoğunluk
artar ve böylece soğuk olan kısımlar daha yoğun hâle gelir. Bu yüzden sıvı maddelerin katı hâlleri, sıvı hâllerine
göre daha yoğundur. Ama su, bilinen tüm sıvıların aksine belirli bir ısıya (+4 °C’ye) düşene kadar büzüşür, daha
sonra birdenbire genleşmeye başlar. Donduğunda ise daha da genleşir. Bu nedenle suyun katı hâli, sıvı hâlinden
daha yoğunluğu daha azdır. Yani buz, aslında “normal” fizik kurallarına göre suyun dibine batması gerekirken su
üstünde yüzer.

Buz eridiğinde ya da su buharlaştığında, çevreden ısı alır. Bunun tersi gerçekleştiğinde ise dışarıya ısı verir. Bu,
“gizli ısı” olarak bilinen kavramdır. Tüm sıvıların gizli ısıları vardır. Ancak suyun gizli ısısı, bilinen tüm sıvıların en
yükseği sayılabilir. Ayrıca suyun “termal kapasitesi”, yani 1 gram suyun sıcaklığını bir derece artırmak için gereken
ısı miktarı, bilinen diğer sıvıların çok büyük bölümünden daha yüksektir. Suyun gizli ısısının ve termal kapasite-
sinin diğer sıvılara göre çok yüksek olması da denizlerin karalara göre daha geç ısınıp daha geç soğumasını sağlar.
Bundan başka suyun termal iletkenliği, yani ısıyı iletebilme yeteneği de bilinen diğer herhangi bir sıvıdan en az
dört kat daha yüksektir. Buzun ve karın termal iletkenlikleri ise düşüktür. Suyun bu özelliği de çok önemli bir işlev
görmektedir. Buz, havadaki soğuğu altındaki su tabakasına çok az iletir. Böylece dışarıdaki hava -50 °C’yi bulsa bile
denizin üstündeki buz tabakası 1-2 metreyi geçmez.

1. Sizce su “normal” bir madde gibi davransaydı yani tüm diğer sıvılar gibi onun da ısı kaybına paralel
olarak donarken yoğunluğu artsaydı ya da buz suyun dibine batsaydı ne olurdu?

225