Page 28 - Biyoloji 10 | 2.Ünite

1 KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

BÖLÜM

Çok Alellilik

Bir türde aynı karaktere ait alel sayısının ikiden fazla olmasına çok alellilik denir. Alel sayısı kaç
olursa olsun diploit bir birey bu alellerden sadece ikisini taşır. Bu alellerden biri anneden diğeri babadan
aktarılır.
n x (n+1)
Çok alellilikte genotip çeşidi sayısı formülü ile hesaplanır (n alel sayısı).
2
Fenotip çeşidi sayısı, alel sayısı ile eş baskınlık sayısının toplamına eşittir. İnsanlarda AB0 kan
grupları çok alelliliğe örnektir. AB0 kan grubu özelliği A, B ve 0 olarak üç farklı alel tarafından kontrol
edilmektedir. Bu alellerin etki durumları A ve B alelleri eş baskın, 0 geni ise çekiniktir. Her bireyde kan
grubu alellerinden yalnız ikisi bulunur. İnsanlarda AA, A0, BB, B0, AB, 00 şeklinde altı farklı genotip ve
A, B, AB ve 0 şeklinde dört farklı fenotip görülür.
Çok alelliliğe hayvan popülasyonlarında da rastlanır. Tavşanlarda kürk rengi dört farklı alel tarafın-
ch
h
dan belirlenir. Birbirlerine olan baskınlığa göre bu aleller koyu gri C, chinchilla (çinçiya) c , açık gri c
ch
ve albino c şeklinde sıralanır. Tavşanlarda c geni baskın olduğu alellerle açık gri fenotip oluştururken,
h
c geni de homozigot veya baskın olduğu alellerle kısıtlı noktalı fenotip oluşturur [(Yaşam Biyoloji Bilimi,
dokuzuncu baskı, sayfa 248), (Görsel 2.24)] .

Olası Genotipler ve Fenotipler
h
CC, Cc ch , Cc , Cc
ch ch
c c
Koyu gri
Chinchilla

ch h
ch
c c , c c
Açık gri

h h
h
c c , c c cc
Kısıtlı noktalı Albino

Görsel 2.24: Tavşanlarda çok alellilik

BİYOLOJİ 10 104