Page 46 - Biyoloji 10 | 2.Ünite

1 KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

BÖLÜM

Akraba Evliliği

Aynı soydan gelen bireyler arasında yapılan evliliklere akraba evliliği denir. Akraba evlilikleri kalıtsal
hastalıklara neden olan zararlı alellerin bir araya gelme olasılığını artırdığından kalıtsal hastalıkların
görülme olasılığı da artar. Kalıtsal hastalıkların çoğu çekinik alelle taşındığından hastalığın oluşması
için alellerin bireyde homozigot hâlde olması gerekir.
Hastalığa neden olan çekinik alel nadir görüldüğünden bu aleli taşıyan iki bireyin karşılaşıp ev-
lenme olasılığı çok düşüktür. Akraba evliliklerinde ise hastalığa neden olan alellerin yan yana gelme
olasılığı yüksektir. Bu durum çocuklarının da hastalıklı olma riskini artırır.
Akraba evlilikleri genetik hastalıkların meydana gelme olasılığını artırır ve ciddiye alınması gereken
bir durumdur. 2016 yılı TUİK istatistiklerine göre Türkiye’de akraba evliliği oranı %23,2’dir. Otozomlarda
çekinik bir alelle taşınan hastalık için taşıyıcı anne ve taşıyıcı babanın evliliğinden doğacak çocuklarda
hastalık oluşma olasılıkları ¼ hasta, /4 taşıyıcı, ¼ sağlıklı şeklindedir (Görsel 2.31).
2

Taşıyıcı baba Taşıyıcı anne

Çocuklar

%25’i hastalıklı %50’si taşıyıcı %25’i sağlıklı

Görsel 2.31: Akraba evliliğinde genetik hastalık riski

Akraba evliliklerinde kulak, göz, şeker ve orak hücre anemisi hastalığı; kan hastalıkları, zekâ geriliği
gibi rahatsızlıklara sık rastlanmaktadır. Akraba evliliğine bağlı olarak ortaya çıkabilecek kalıtsal hasta-
lıklarla ilgili alınabilecek önlemlerin başında toplumdaki bireylerin bu konuda bilinçlendirilmesi gelmek-
tedir. Ayrıca anne ve baba adayları genetik testler yaptırarak oluşabilecek riskler konusunda bilgi sahibi
olmalıdır.

BİYOLOJİ 10 122