Page 78 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Üçüncü üç aylık dönemde büyüme devam eder. Dolaşım ve solunum
sistemleri gelişir. Kaslar kalınlaşır. Fetüs bu dönemin sonunda yaklaşık 50
cm boya ve üç kilo ağırlığa ulaşır (Görsel 1.7.17). Bu evrenin sonunda fe-
tüsün başı rahim ağzına bakacak şekilde döner (Görsel 1.7.18).
Üçüncü üç aylık evrenin sonunda hipofizden salgılanan oksitosin hor-
monunun etkisiyle rahim kasılması oluşur. Bu durum doğumun başladığı-
nı gösterir. Doğum gerçekleştikten sonra da hormonlar etkisini sürdürür.
Progesteron, östrojen seviyesi azalınca rahim de eski boyutuna dönmeye
başlar. Hipofizden salgılanan prolaktin meme bezlerinin süt salgılamasını
uyarır. Oksitosin hormonu ise sütün kanallardan boşaltılmasını sağlar.
Anne hamilelikte tütün, tütün mamulleri,
alkol, ilaç ve bağımlılık yapan maddeler kul-
lanıyorsa bu maddeler plasentadan bebeğe Görsel 1.7.17: 7-9 aylık embriyo
geçer ve bebekte gelişim bozukluklarına
yol açabilir. Tütün ve tütün mamulleri kullanan annelerde embriyoya yeterin-
ce oksijen ve besin ulaşmaz. Bebeğin sinir sistemi gelişimi olumsuz etkilenir.
Annenin hamilelik süresince geçirdiği enfeksiyon hastalıkları da bebeğin ge-
lişimini olumsuz etkileyebilir.
Hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınlar, ilaç kullanımı konusunda
dikkatli davranmalıdır. Hamilelerin, hamilelikleri sırasında idrar yolu enfeksi-
yonu, üst solunum yolu enfeksiyonu, diş enfeksiyonu gibi çeşitli rahatsızlıklar ne-
deniyle antibiyotik kullanması gerekebilir. Hamileler kendi doktoruna danışmadan
ilaç kullanmamalıdır. Hamilelikte ilaç ve antibiyotik kullanımı zorunluysa bebek ve
anne için zararı en az olanlar tercih edilmelidir. Kullanılacak antibiyotik için yapılan
etken madde ve dozaj ayarlaması hamileliğin haftasına, evresine göre doktor tarafın-
Görsel 1.7.18: Doğumdan dan yapılır.
önce fetüs Hamilelik süresince annenin yeterli ve dengeli beslenmesi fetüsün sağlıklı ge-
lişimi için önemlidir. Eğer beslenme eksikliği varsa bebekte gelişim geriliği ortaya çıkar. Folik asit, ısı ve
ışığa karşı hassas olduğu için besin ısı ve ışığa maruz kaldığında kayba uğrar. Besindeki folik asit, besinin
hazırlanması ve saklanması aşamalarında eksilebilir. Bu yüzden hamilelikte doktor kontrolünde takviye fo-
lik asit alınır. Folik asit alımına hamilelikten 6-8 hafta önce başlanır, gebeliğin ilk 12 haftası boyunca devam
edilir. Bebeğin beyin gelişimi ilk 3 ayda tamamlanır. Folik asit kullanımı, beyin ve omuriliğe bağlı doğum
kusurlarını önler. Folik asitin yetersiz alınması durumunda açık omurga (spina bifida) anomalisi ortaya çıka-
bilir. Açık omurga, en yaygın sinir sistemi kusurudur. Bu kusur, beyin hasarına ya da beyin gelişiminin yarım
kalmasına neden olur. Bu sorunların çoğu (yaklaşık %70’i) folik asit tüketimiyle önlenebilir. Yeterli folik asit
alımıyla kansızlığın ve bebeğin anormal beyin gelişiminin önüne de geçilebilir. Kuru baklagiller, yeşil yapraklı
sebzeler, et ve et ürünleri folik asit yönünden zengin besinlerdir (Görsel 1.7.19).

Kuşkonmaz Yeşil mercimek
Görsel 1.7.19: Folik asit içeren gıdalar
182