Page 74 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
In vitro fertilizasyon, laboratuvar ortamında yumurta ile spermin birleştirilerek anneye transferine
dayanan bir yöntemdir. Tedavinin başlangıcında annede yumurta gelişimini uyaran ilaçlarla çok sayıda
yumurta üretilir. Yumurtalar cerrahi yöntemle alınır. Erkekten alınan spermlerle yumurtanın laboratu-
varda döllenmesi sağlanır. In vitro fertilizasyon yöntemlerinden biri olan mikroenjeksiyon yönteminde
ise spermin baş kısmı yumurtanın içine enjekte edilerek döllenme sağlanır (Görsel 1.7.12). Her iki uy-
gulamada oluşan zigotun birkaç gün gelişmesi beklenir. Embriyo yaklaşık 4-8 hücreli evrede annenin
rahmine enjekte edilir. Rahimde birden fazla embriyo tutunabilir. Bu durumda ikiz, üçüz gibi çoğul ge-
belikler ortaya çıkar. Nakil yapılmayan embriyolar ise daha sonra aynı çift için kullanılmak üzere uygun
ortamda dondurularak saklanabilir.

Görsel 1.7.12: Mikroenjeksiyon yöntemiyle döllenme

In vitro fertilizasyon yöntemine ek olarak gebelik şansını artırmak için
yeni yöntemler araştırılmaktadır. Bu yeni yöntemler tedavide başarı ora-
nını artırır ve böylece daha önce bu yöntemin uygulanamadığı kişilerin Önemli !
çocuk sahibi olma şansı doğar. Eskiden erkeğin semeninde sperm olma- İn vitro fertilizasyon (IVF) ilk kez
dığı durumlarda uygulanamayan in vitro fertilizasyon yöntemi gelişen 1978'de kullanılmaya başlanmıştır.
teknolojiyle sperm sayısı az olan erkeklerde testisten sperm bulmak müm- Günümüzde tıp merkezlerinde bin-
kün hâle gelmiştir. Testisten sperm alınma yönteminde küçük bir cerrahi lerce bebek bu yöntemle dünyaya
işlemle testis içine girilir. Özel ameliyat mikroskobuyla (mikro cerrahi), gelmektedir.
testis içindeki geniş ve dolgun sperm kanalları tespit edilir ve bu bölgeler-
den örnekler alınır.
Embriyonun gelişmesi ve sağlıklı bir gebeliğin oluşması için rahme iyi
tutunması gerekir. Embriyonun rahme tutunabilmesi için zona pellucidanın yırtılması gerekir. Bu tutunma-
yı kolaylaştırmak için son yıllarda yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Yardımla yuvalama denilen teknikle bu
zar üzerinde lazer kullanarak delikler açılır. Böylece döllenmiş yumurtanın rahme tutunması kolaylaştırılır.
Bu yöntem donmuş embriyo kullanılacaksa, daha önce başarısız In vitro fertilizasyon denemesi varsa veya
kadının yaşı 40’ın üzerindeyse uygulanır.
In vitro fertilizasyon yönteminde başarıyı artırmak için kullanılan diğer bir yöntem de “blastokist’’
transferidir. Normal işleyişte döllenmiş yumurta 2. veya 3. günde rahme yerleştirilirken bu yöntemde blas-
tokist evresinde rahme aktarılır. Hücre sayısı henüz az olan bu embriyonun rahme tutunmasını arttırmak
için vücut dışında daha ileri bir safha olan blastokist aşamasına kadar beklenir. Blastokist transferi tekniği,
döllenmiş yumurtanın 6. günde rahme tutunduğu doğal gebelik sürecinin benzeridir. Büyük bir hücre kü-
mesi hâline gelen embriyonun rahme tutunup gelişmesi kolaylaşır ve sağlıklı gebelik ihtimali artar.

178