Page 69 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

Dişi Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü

Dişilerde yumurtalıklar östrojen ve progesteron hormonu üretir. Östrojen, rahmin gelişmesinden ve dişi
üreme faaliyetlerinin uyarılmasından sorumludur. Östrojen ayrıca ikincil eşey karakterlerini kontrol eder
ve korur. Göğüs ve kalçalarda yağ depolanması, sesin incelmesi gibi özellikler dişilere ait ikincil eşey karak-
terlerdir. Hem östrojen hem de progesteron, rahmin embriyo gelişimine hazırlanmasından sorumludur.
Östrojen ve progesteron salgılanması FSH ve LH tarafından kontrol edilir. FSH ve LH gonadlar üzerin-
de etkilidir. FSH ve LH salgılanmasını kontrol eden ise hipotalamustur. Hipotalamustaki salgı yapan sinir
hücreleri gonadotropin salıcı hormon (GnRH) salgılar ve böylece hipofizi kontrol eder. Sağlıksız beslenme,
stres gibi faktörler hormonal kontrol sistemini olumsuz etkiler.
Östrojen ve progesteron miktarındaki değişimler hipotalamus ve hipofiz ön lobunu uyararak geri bildi-
rimde bulunur (feed back). Az miktarda östrojen salgılanması FSH ve LH miktarını düşük düzeyde tutar.
Üreme döngüsünde östrojen miktarının maksimum seviyeye ulaşması FSH ve LH salgılanmasını artırır. Bu
dönemde yumurtlama meydana gelir Progesteron hormonu östrojenle birlikte FSH ve LH salınımını azaltır
(Tablo 1.7.2).

Tablo 1.7.2: Dişi Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü
(+) Pozitif geri bildirim (-) Negatif geri bildirim
Hipotalamus

GnRH

(+) Pozitif geri bildirim (-) Negatif geri bildirim
Hipofiz

FSH LH
Östrojen düzeyi yüksekse Ovaryum Ovulasyon Ovaryum Korpus luteum Östrojenle birlikte

Oogenez

Yumurta evresi oluşumu Çok
Östrojen Az östrojen
üretimi progesteron

Yumurtalıktan inhibin adı verilen bir hormon daha salgılanır. İnhibin yumurtalıkta gelişmekte olan
foliküllerden salgılanır. Bu hormon negatif geri bildirim durumunda FSH hormonu salgılanmasını dü-
zenler.

173