Page 66 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Haploit olan sperm hücreleri testislerin seminifer tüpçüklerinden epididimise geçer. Epididimis, sperm-
lerin bir süre depolandığı ve olgunlaşıp hareket yeteneği kazandığı yerdir. Spermatogenez yaklaşık on hafta
sürer. Sperm üretimi erkek bireyler eşeysel olgunluğa eriştikten sonra yaşamları boyunca devam eder.
Erkek üreme hücresi olan sperm hücresinin yapısı işleviyle uyumludur. Sperm baş, boyun ve kuyruk
olmak üzere üç bölümden oluşur. Spermin baş kısmının ucunda akrozom adı verilen kese yer alır. Bu ke-
sede spermin yumurtaya girişini sağlayacak enzimler bulunur. Spermin boyun kısmı çok sayıda mitokondri
içerir. Kuyruk kısmı ise spermin hareketini sağlar (Görsel 1.7.4).

Çekirdek Mitokondri

Akrozom Kuyruk
Boyun

Baş

Görsel 1.7.4: Spermin yapısı
Erkek Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü

Erkeklerde hipotalamustan salgılanan GnRH hipofizi uyararak FSH ve LH salgılanmasını sağlar. FSH ve
LH spermatogenez için gereklidir. FSH testislerdeki sertoli hücrelerini aktive eder. Sertoli hücreleri semini-
fer tüpçüklerinde gelişmekte olan spermleri besler. LH ise seminifer tüpçüklerinin arasında yer alan Leydig
hücrelerini kontrol eder. Leydig hücreleri testosteron ve androjen salgılar. Testosteron hormonu seminifer
tüpçüklerinde sperm yapımını uyarır. Sperm oluşumu ergenlikte başlar ve yaşam boyunca devam eder.
Androjen, ikincil eşeysel karakterlerin ortaya çıkmasında etkili olan erkek eşey hormonlarının genel adıdır.
Erkeklerde eşey hormonları iki ayrı geri bildirim mekanizmasıyla düzenlenir. Birincisi kanda artan tes-
tosteron, hipotalamusu ve hipofizi uyarararak GnRH, FSH ve LH'ın kandaki seviyesini azaltır. İkincisi ise
Sertoli hücrelerinin salgıladığı inhibin hormonu hipofizi etkiler ve FSH salgısını azaltır (Tablo 1.7.1).

Tablo 1.7.1: Erkek Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü

Hipotalamus (-) Negatif Geri Bildirim

GnRH

(-) Negatif Geri Bildirim Hipofiz (-) Negatif Geri Bildirim

LH
FSH
Testis Testis
Sertoli hücreleri Leydig hücreleri

İnhibin Spermatogenez Testosteron

170