Page 50 - Biyoloji 12 | 1.Ünite

Genetiği değiştirilmiş organizma içeren besinleri insanların tüketimine
sunan şirketler, ticari kaygılardan dolayı bu tür maddelerin besin etike-
tinde yer almasını istememektedirler. Uzmanlar, genetiği değiştirilmiş
organizma içeren besinlerin uzun süreli kullanımlarda kansere de yol
açabileceğini ifade etmektedirler.
Genetiği değiştirilmiş ürünlerin bitki ve hayvanlara zarar vereceği, eko-
lojik olarak telafisi mümkün olmayan problemlere neden olabileceği de
öngörülmektedir.
Biyogüvenlik

Biyogüvenlik transgenik ürünlerin olası risklerinin değerlendirilmesi
ve kontrol altına alınması, modern biyoteknolojinin insan sağlığı ve
çevreye zarar vermeden uygulanmasını sağlamak için alınması ge-
reken politik ve işlevsel önlemlerin tümü olarak tanımlanmıştır (Görsel
1.52).
Genetik yapısı değiştirilmiş organizmaların ve bunlara ait ürünlerin kısa
ve uzun vadede insan sağlığına ve çevreye ne gibi etkilerinin olacağı
tam olarak bilinememektedir. Bu nedenle 24 Mayıs 2000 tarihinde Tür-
kiye de dâhil olmak üzere 130 ülke, genetiği değiştirilmiş organizmalı
ürünleri riskli kabul eden “Biyogüvenlik Protokolü’nü” imzalamışlardır.

Türkiye’de biyogüvenlik, 5977 sayılı yasada “İnsan hayvan ve bitki
sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği korumak için genetiği değiştiril-
miş organizma ve ürünleri ile ilgili faaliyetlerin güvenli bir şekilde ya-
pılması” olarak tanımlanmıştır. Bu tanımdan yola çıkılarak herhangi bir
Görsel 1.52: Biyogüvenlik
transgenik canlının veya ürününün kullanıma sunulmadan önce olası
risklerinin değerlendirilmesi ve diğer ülkelere ihraç edilmeden önce it-
halatçı ülkelerin onayının alınması zorunlu hâle getirilmiştir.
Biyoetik

Biyoetik, biyoloji ve tıp alanındaki gelişmelerin meydana getirdiği
tartışmalı ve etik konuları inceleyen özel bir disiplindir. Klonlama, kök
hücre tedavileri, yapay döllenme insanlar üzerinde yapılan deneyler
ve genetiği değiştirilmiş organizma üretimi gibi konular; biyoetiğin in-
celeme alanındadır. Biyoetik kavramı bilimdeki hızlı değişimlerin ahlaki
değerlere uygun olması gerektiği düşüncesinden doğmuştur.
İnsan Genom Projesi; kalıtsal hastalığa sahip bireylerde hastalığa ne-
den olan genlerin belirlenmesi ve bu hastalıkların önceden teşhis edi-
lerek tedavi edilmesi, doku ve organların uygunluğunun tespit edilmesi
gibi faydaları beraberinde getirmiştir.
İnsan Genom Projesi’nin sağladığı birçok faydanın yanı sıra etik açı-
dan bazı sorunlara da neden olabileceği düşünülmektedir. Örneğin bir
kişinin bir hastalığa karşı yatkınlığını öğrenmesi kişinin ve yakınlarının
bu durumdan psikolojik olarak etkilenmesine yol açabilir. Aynı zaman-
da işverenlerin bu özellikteki kişileri işe almak istememesi ve sigorta
şirketlerinin sağlık sigortası yapmaması kişinin zor durumda kalması-
na neden olabilir. Bu anlamda kişilerle ilgili genetik bilgilerin gizliliğine
azami ölçüde dikkat etmek gerekir.

1. ÜNİTE 64