Page 49 - Biyoloji 12 | 1.Ünite

DNA Parmak İzi

İnsanların DNA baz dizilimlerinin farklı olmasından dolayı tek yumurta
ikizleri hariç hiçbir bireyin genetik yapısı diğeriyle aynı değildir. İnsan
genomunda anlamlı ve anlamsız baz dizileri bulunmaktadır. Anlamsız
diziler; herhangi bir proteini kodlamayan, büyük çoğunluğu tekrar eden
DNA dizilerinden oluşmaktadır. Bir canlıya ait hücredeki DNA baz dizi-
liminde tekrar eden anlamsız baz dizilerinin jel üzerinde oluşturdukları
bantlı yapılara DNA parmak izi denir.
DNA parmak izi elde etmek için DNA, uygun restriksiyon enzimi ile
kesilir. Tekrar eden anlamsız baz dizileri PCR (Polimeraz Zincir Re-
aksiyonu) yöntemiyle çoğaltılır. Temel olarak PCR mekanizmasının
amacı, yüksek sıcaklıkta yapısı bozulmayan bir DNA polimeraz kulla-
nılarak DNA replikasyonunu ve çoğaltılmasını sağlamaktır. Elde edilen
DNA’lar özel bir jele yüklenir. Elektroforez adı verilen bir yöntemle
farklı uzunluktaki DNA parçaları birbirinden ayrılır (Görsel 1.50). DNA
parçaları jel üzerinde büyüklüklerine göre belirli uzaklıklarda bantlar
oluşturur. Bu bantlı yapılar, bireylere özgüdür ve DNA parmak izi ola-
rak adlandırılır (Görsel 1.51).
DNA parmak izi; adli vakalarda, suçluların tespitinde sıklıkla kullanıl-
maktadır. Olay yerinde bırakılan saç, tırnak, deri hücreleri ile kan ve
tükürüklerden elde edilen DNA baz dizilimi, şüphelilerin DNA baz dizili-
mi ile karşılaştırılarak gerçek suçlu tespit edilebilmektedir. Bu yöntem,
babalık davalarında, bitki ve hayvan ırklarının belirlenmesinde kulla-
nılmaktadır.

Görsel 1.50: Elektroforez cihazı Görsel 1.51: DNA parmak izi

BİYOGÜVENLİK VE BİYOETİK

Günümüzde genetiği değiştirilmiş organizmaların gıda katkı maddesi
ya da gıda ürünü olarak kullanılması, birçok tartışmayı beraberinde
getirmiştir. Bu tür gıda maddelerinin özellikle insan sağlığına ne gibi
etkilerinin olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak bu gıdalarla bes-
lenenlerde çeşitli alerjik reaksiyonlar olduğu saptanmıştır. Bunun yanı
sıra birçok bilim insanı, genetiği değiştirilmiş organizmaların dünyada-
ki açlığa çare olabileceğini de ifade etmektedir.

GENDEN 63
PROTEİNE