Page 7 - Biyoloji 12 | 1.Ünite

1.1.2. NÜKLEİK ASİTLERİN ÇEŞİTLERİ

VE GÖREVLERİ

Canlılarda gerçekleşen tüm metabolik olayları denetleyen, genetik
özelliklerin kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlayan ve canlıları birbi-
rinden farklı kılan organik moleküllere nükleik asitler denir. Çift zincirli
ve sarmal yapıda olan, kalıtımda görev alan nükleik asit çeşidine DNA
(deoksiribonükleikasit) adı verilir (Görsel 1.7). Tek zincirli olan ve protein
sentezinde görev alan nükleik asit çeşidine de RNA (ribonükleikasit)
adı verilir.
Nükleik asitler; C, H, O, N ve P atomlarından oluşan karmaşık yapılı
büyük organik moleküllerdir. Nükleik asitler, birbirine fosfodiester bağ-
ları ile bağlanmış, dehidrasyon sentezi ile oluşan nükleotit zincirlerinin
oluşturduğu polimerlerdir. Bu polimerler, tüm canlılarda hem genetik
özelliklerin aktarımını hem de protein sentezi gibi karmaşık olayların
yönetimini sağlar. Bu nedenle nükleik asitlere yönetici moleküller
de denir. Yönetici moleküller, tüm canlılarda ve virüslerde bulunur.
Tek hücrelilerin ve çok hücreli organizmaların metabolik faaliyetleri,
DNA’daki genler ile kontrol edilir ve yönetilir.

Genel anlamda temel bilgileri taşıyan molekül DNA iken bazı virüs-
lerde genel bilgileri taşıma rolünü RNA üstlenir. DNA, hücrenin temel
mimarisini oluşturan ve metabolik faaliyetlerin gerçekleşmesini sağ-
layan proteinleri doğrudan üretmez. DNA molekülü, boyutları nede-
niyle hücre çekirdeğinin dışına çıkamaz. Bu nedenle DNA proteinle-
rin üretimini RNA adı verilen mesaj taşıyıcıyı moleküller aracılığıyla
kontrol eder. RNA, protein sentezlemek için sitoplazmadaki ribozomlar
ve bazı yardımcı moleküllerle birleşir. Böylece DNA’daki genetik bilgi
önce RNA’ya aktarılır. Daha sonra da protein sentezlenir. Her hücre
bölünmesinde DNA, kendini eşleyerek bir kopyasını oluşturur. Böylece
bir nesildeki genetik bilgi, bir sonraki nesle aktarılır.

Görsel 1.7: DNA çift sarmalı

GENDEN 21
PROTEİNE