Page 17 - Biyoloji 9 | 2.Ünite

Tek ve çok hücreli tüm canlılarda sitoplazma içerisinde, yaşamsal
faaliyetleri gerçekleştiren ve organel adı verilen özelleşmiş yapı-
lar bulunur. Prokaryot hücreler, sadece zarsız bir organel olan ri-
bozoma sahiptir. Ökaryot hücreler ise farklı görev ve fonksiyonlar ARAŞTIRINIZ
için özelleşmiş zarsız, tek ve çift katlı zara sahip organeller içerir.
Bakterilerden kaynaklanan
Hücrenin tipine, beslenme şekline, yaşına göre organel çeşitleri ve hastalıkların tedavisinde
sayıları değişebilir. Bitki ve hayvan hücrelerinin temel yapıları aynı kullanılan antibiyotiklerin
ribozomların çalışma meka-
olmasına rağmen bu hücrelerde farklı fonksiyonları yürütebilen or-
nizmalarını nasıl etkilediğini
ganeller bulunabilir.
araştırınız.
Ribozom

Protein moleküllerinin sentezi, hücrenin en küçük ve zarsız or-
ganelleri olan ribozomlarında gerçekleşir. Büyük ve küçük olmak
üzere iki alt birimden meydana gelen ribozomlar, tüm prokaryot ve
ökaryot hücrelerde bulunur (Görsel 2.13). Ökaryot hücrelerin ribo-
zomları, prokaryot hücrelerin ribozomlarından biraz daha büyüktür.
Prokaryot hücrede ribozomlar, sitoplazmada serbest hâlde bulu-
nur. Ökaryot hücrelerde ribozomlar; sitoplazmada serbest hâlde,
granüllü endoplazmik retikulumlar ile çekirdek zarlarının dış yü-
zeyinde, mitokondri ve plastitlerde bulunur. Ribozom sayısı salgı
yapan hücrelerde daha fazladır. rRNA ve proteinden oluşan ribo-
zomlar, ökaryot hücrelerin çekirdekçiğinde sentezlenir.

Sentezlenen
protein molekülü

Büyük alt birim

mRNA
tRNA

Küçük alt birim

Görsel 2.13: Ribozomlar canlıya özgü proteinleri sentezleyen hücre organelleridir.

Endoplazmik Retikulum

Hücre zarından başlayıp çekirdek zarına kadar uzanan hücre içi
kanallar sistemidir. Çekirdek zarı endoplazmik retikulum zarlarının
devamıdır. Endoplazmik retikulumlar hemen hemen bütün ökaryot
hücrelerde bulunur. Bazı endoplazmik retikulumların zarları
üzerinde ribozomlar bulunabilir. Ribozom bulunduranlara granüllü
endoplazmik retikulum, bulundurmayanlara granülsüz (düz)
endoplazmik retikulum denir.

97
Hücre