Page 13 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

YENİ ÇAĞ’DA COĞRAFYA
XV. yüzyılın başlangıcından itibaren Rönesans hareketleriyle birlik-
te Avrupa’nın izolasyonu son bularak keşifler dönemi başlamıştır. Dinî
inançlarını yayma ve yeni kaynaklar bulma arzusu coğrafi keşiflerin başla-
masında en etkili faktörlerdir. Bu dönemde Avrupalılar daha önce Müslü-
manlar tarafından korunan ve daha da geliştirilen İlk Çağ filozoflarına ait
coğrafi mirastan da faydalanarak çok sayıda eseri Latinceye çevirmişler-
dir. 1492-1522 yılları arasındaki dönem, Büyük Coğrafi Keşifler döne-
mi olarak adlandırılır. Kristof Kolomb’un (Kristof Kolomb) (Görsel 1.10)
1492’de Amerika kıtasını keşfetmesi ve Portekizli gemici Bartolomeu Görsel 1.10: Kristof Kolomb
Dias’ın (Bartelmi Diyaz) Ümit Burnu’nu bulması (1488), Vasko da Ga-
ma’nın (Vaska dö Gama) buradan dolaşarak Hint Okyanusu ve Hindistan’a
ulaşması (1498) coğrafya alanındaki önemli gelişmelerdir. Yeni Dünya ka-
raları olarak bilinen Kuzey ve Güney Amerika, Okyanusya ile Güney ve
Kuzey Kutup çevreleri ile çok sayıda adalar, bu planlı ve uzun süreli deniz seyahatleri sayesinde keşfedilmiştir.
Böylece bilinen dünyanın sınırları büyük oranda genişleyerek coğrafyacıların harita hazırlama ve dünyanın çeşitli
kısımlarını tasvir etmede kullanacakları büyük bir bilgi akışı başlamıştır.
Yeni Çağ’da Osmanlı Devleti sınırları içerisinde Piri Reis, Kâtip Çelebi ve Evliya Çelebi’nin yapmış oldukları
seyahatler ve ortaya koydukları eserler de coğrafyanın gelişimine büyük katkı sağlamıştır.

Bİlgi Kutusu

Modern coğrafyanın kurulmasından önce Avrupa’da olduğu gibi Osmanlı’da da coğrafya çok geniş ölçek-
te bütün kâinatı tasvir eder nitelikteydi. Osmanlı coğrafyacıları XVII. yüzyıla kadar büyük İslam coğrafyacıla-
rının, XVII. yüzyıldan sonra ise Batılı coğrafyacıların eserlerini tercüme etmek ve onları genişletmek suretiyle
yeni eserler vermişlerdir.

ARAŞTIRMA

Yeni Çağ’da büyük keşiflerde bulunan Kristof Kolomb, Bartolomeu Dias ve Vasko da Gama’nın keşiflerin-
de izledikleri rotaları araştırınız.
• Araştırdığınız rotaları dilsiz dünya haritası üzerinde farklı renkte kalemlerle çiziniz.
• Hazırlamış olduğunuz haritayı kullanarak Yeni Çağ’da coğrafyanın gelişimini gösteren bir poster
hazırlayınız.

YAKIN ÇAĞ’DA COĞRAFYA

Coğrafya biliminin gelişmesi yönünden bu çağın en önemli özelliği, yapılan gezilerin artık tanıma ve tanıtma
yerine fiziki ve beşerî unsurlardaki farklılıkları açıklamaya yönelik bilimsel amaçlı olmasıdır. Bu nedenle coğ-
rafyanın bilimsel nitelik kazanmasında etkili olan araştırma, yöntem ve tekniklerinin ortaya çıktığı XVIII. yüzyıl
sonlarıyla XIX. yüzyıl başları, coğrafyanın gerçek anlamda bilimsel kimliğine kavuşma dönemidir. Coğrafyanın
bilimsel kimlik kazanmasında özellikle Alexander Von Humboldt (Aleksandır Van Humbolt) (1769-1859), Carl
Ritter (Karl Ritter) (1779-1859) ve Frederic Ratzel (Firederik Ratzel) (1844–1904) çok önemli bir yere sahiptir

DOĞAL SİSTEMLER 23