Page 14 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

ve çağdaş coğrafyanın da kurucuları olarak kabul edilmektedir. Fiziki coğ-
rafyanın kurucusu olan Humboldt ( Görsel 1.11), coğrafyaya gezi gözlem
metodunun yanı sıra bilimsel araştırma metodlarını kazandırmıştır. Beşerî
coğrafyanın kurucusu sayılan Ritter, insan ve doğa arasındaki ilişkiye dik-
kat çekmiş ve coğrafyanın bu ilişkiyi konu edinmesini savunmuştur. Rat-
zel ise beşerî coğrafya konularını veriler kullanarak açıklamaya çalışmıştır.
Coğrafyanın bir bilim olarak üniversitelerdeki yerini aldığı ve kurumsalla-
şarak büyük bir ilerleme kaydettiği bu dönem aynı zamanda modern coğ-
rafya dönemi olarak adlandırılır. Modern coğrafya döneminde farklı yak-
laşımlar coğrafyacıları etkilemekle birlikte iklim, yeryüzü şekilleri, bitki
örtüsü gibi doğal unsurların insan yaşamını ve faaliyetlerini kontrol eden
etken unsurlar olduğu görüşü hâkimdir.
XIX. ve XX. yüzyıllarda yeryüzünün keşfi neredeyse tamamlanmış ve
yeryüzünde bilinmeyen yer kalmamıştır. Yeryüzünün bütünüyle keşfinden
sonra doğal ortam ve insan etkileşimi coğrafyanın konusunu oluşturmuş-
Görsel 1.11
Alexander Von Humboldt tur. II. Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan bilimsel gelişmeler coğrafya
bilimine de yansımıştır. Çağdaş coğrafya olarak adlandırılan bu dönemin
günümüzde de devam ettiği kabul edilmektedir.

OKUMA PARÇASI

ALEXANDER VON HUMBOLDT (1769-1859)

Alman coğrafyacı Alexander Von Humboldt, nımını, ortalama yükseklik hesaplamalarını,
modern doğal (fiziki) coğrafyanın kurucusu olarak relief incelemelerinde izohips ve izobat eğri-
bilinir. Berlin Bilimler Akademisi öğretim üyele- lerinin çizilmesini, profil ve kesit çıkarılmasını
rinden olan Humboldt, bir fen adamı, biyolog ve Humboldt ortaya çıkarmıştır.
gezgindi. Bütün fiziki ve biyolojik bilgilerle dona- • Kıtaların batı ve doğu kıyılarındaki sıcak ve
tılmış, dikkatli bir gözlemciydi. Avrupa’nın büyük soğuk deniz akıntılarını inceleyerek Güney
bir kısmını, Orta Amerika, Güney Amerika ve Amerika kıtasının batısındaki soğuk su akın-
Kuzey Amerika’nın çeşitli bölümlerini dolaşmış- tısını (Humboldt soğuk su akıntısı) keşfetmiş-
tır. Araştırmalarını 4 ciltten oluşan Cosmos adlı tir.
eserde toplamıştır. • Bitki topluluklarının fizyonomisini, bunların
Humboldt’un coğrafyaya kazandırdıklarını şu yükselti, iklim ve toprak şartlarıyla olan ilişki-
şekilde sıralamak mümkündür : lerini incelemiştir.
• Gözlem metodunu uygulamaya koyarak araş- • İnsanın doğal ortama olan bağlılığını ve do-
tırma gezilerine önem vermiştir. Özellikle je- ğal olayların insan üzerindeki etkilerini araş-
omorfoloji, hidrografya, iklim ve bitki örtüsü tırmıştır.
arasındaki ilişkiler üzerinde durmuştur. Coğrafyaya Giriş
• Yükseklik tayininde ilk defa barometre kulla- Prof. Dr. Ali ÖZÇAĞLAR

24 DOĞAL SİSTEMLER