Page 19 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

Bİlgi Kutusu

Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe yer çekiminin artması Dünya’nın geoit şeklinin sonucudur.

YERKÜRENİN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİ

Bir kutuptan diğer kutba geçtiği düşünülen hayalî çizgiye eksen adı verilir. Dünya ekseni etrafında batıdan doğuya
doğru dönmektedir (Şekil 1.4). Dünya, kendi ekseni etrafındaki bir tam dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bu süre bir gün
olarak adlandırılır.
Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüş hızı her yerde aynı değildir. Çizgisel hız olarak adlandırılan dönüş hızı Ekva-
tor’da saatte yaklaşık 1.670 km’dir. Ancak kutuplara doğru gidildikçe dönüş hızı azalır ve kutup noktalarında sıfıra düşer
(Şekil 1.5).

Kuzey Kutbu

0 km/sa

1.275 km/sa

1.670 km/sa

1.275 km/sa

Güney Kutbu
Şekil 1.4: Dünya, Kuzey ve Güney kutup Şekil 1.5: Dünya’nın kendi etrafındaki
noktalarını birleştiren ekseni etrafında dönüş hızı Ekvator’dan kutuplara doğru
batıdan doğuya doğru döner. gidildikçe azalır.

Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüşünün ortaya çıkardığı birçok sonuç vardır. Günlük hayatta bu sonuçların
birçoğu doğrudan görülebilir. Örneğin gece ve gündüz sürekli bir döngü içerisinde birbirini takip eder. İnsanlar
da yaşamına bu döngüye adapte olarak devam eder. Diğer yandan Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüşüne bağlı
olarak Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı gün içinde değişir. Bu nedenle günün farklı saatlerinde farklı sı-
caklık değerleri ortaya çıkar. İnsanlar da bu sıcaklık değişimine bağlı olarak günlük yaşantılarını devam ettirirler.

DOĞAL SİSTEMLER 29