Page 41 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

OKUMA PARÇASI
HAVAYI KONTROL ETMEK

Oldukça eski bir soru: ürün kaybını azaltabilir.
İnsan havayı kontrol ede- Ancak bugüne kadar olan
bilir mi? Geçmişte insan- sonuçlarda net bir durum
lar gürültü patırtı çıkararak söz konusu değildir. Dolu
yıldırımı engellemeye ve önleme konusunda araş-
yağmur yağdırmaya çalış- tırmalar devam etmekte-
mışlar, bunun için de çan dir.
çalmışlar ya da top ateşle- Havanın değiştirilmesi
mişlerdir. Ancak bunların konusunda bir diğer aktif
hiçbiri fayda etmemiştir. araştırma alanı sis da-
Havanın değiştirilmesi ko- ğıtma çalışmalarıdır. Sis,
nusunda bilimsel dönem, havaalanlarını saatlerce
1940 ve 1950’lerde bulut kapatabilir. Gecikmelere
tohumlama deneyleriyle başlamıştır. Bulut to- ve maliyetlerin artmasına neden olabilir. Hava-
humlamada uçaklar bulut içerisine kuru buz ya nın sisten temizlenmesini sağlayacak şekilde
da gümüş iyodür bırakır. Bu tanecikler oldukça su damlacıklarını buza dönüştüren maddeler
etkin buz çekirdekleri gibi davranarak yağmur kullanmak yoluyla tıpkı bulutlar gibi sisler de
ya da kar miktarının artmasını sağlar. Ancak tohumlanabilir. Günümüzde bu uygulama bütün
bulut tohumlama yöntemi yavaş gelişmiştir. Gü- dünyada rutin olarak yapılmaktadır. Bununla
nümüzde bilim insanları topografik bulutların birlikte bu yöntem özellikle büyük alanlar üze-
tohumlanmasının yağışı mevsimsel olarak %10 rinde fazla uygulanabilir değildir.
kadar artırabileceği konusunda hem fikirdir.
Çiftçiler, doluyu engellemenin bir yolunu Meteoroloji (Atmosferimizi Anlamak )
uzun zamandır aramakta. Çünkü bir dolu fırtı- Steven A. ACKERMAN-John A.KONOX
nası bir yıllık ürünü birkaç dakika içinde imha Çeviri Editörleri:
edebilmektedir. Kümülonimbus bulutunun geli- Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU
şim aşamasında yapılacak olan bulut tohumla- Dr. Sedef ÇAKIR
ması dolu tanelerinin büyümesini engelleyerek

coğrafi UYGULAMA
Aşağıda Dünya yıllık ortalama bağıl nem haritası verilmiştir.

Bağıl nem (%)
0% 25% 50% 75% 100%

Haritadan faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Bağıl nem oranınının yüksek olduğu yerler nerelerdir?
2. Bağıl nem oranının en az olduğu yerler nerelerdir?

DOĞAL SİSTEMLER 115