Page 62 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

Türkiye’de Don Olayı
Don olayı Türkiye’de özellikle sonbahar, kış ve ilkbahar
aylarında görülen bir iklim olayıdır. Ancak sonbaharda ve
özellikle bitki gelişiminin hızlandığı ilkbaharda görülen don
olaylarının tarımsal üretime zararı daha fazladır. Don olayı-
nın en fazla görüldüğü yer, yükseltisi fazla olan Doğu Ana-
dolu’dur. Ancak kıyı kesimlerde yetiştirilen tarım ürünleri
don olayından daha fazla zarar görür (Görsel 1.62).

Görsel 1.62: Don olayının yaşandığı bir meyve bahçesi

TÜRKİYE’DE BASINÇ VE RÜZGÂRLAR

Basınç değerleri en önemli iklim koşullarından biridir. Türkiye’de deniz ve karalara, mevsimlere ve yerel ısınma
farklarına bağlı olarak oluşan yerel basınç merkezleri bulunmaktadır. Bunların yanı sıra ülke dışında oluşan ve farklı
etkilere sahip gezici basınç merkezlerinin de etkisi altına girdiği için Türkiye’de farklı hava koşullarının etkili olduğu
dönemler yaşanır (Görsel 1.63).

Türkiye’nin Etkisi Altında Kaldığı Basınç Merkezleri

İzlanda Dinamik Alçak Basınç Sibirya Termik Yüksek Basınç
Merkezi Merkezi
60° enlemi üzerindeki İzlanda ve Sibirya üzerinde bulunan ve kış
çevresinde oluşan bu basınç merke- aylarında ortaya çıkan bu basınç
zi Türkiye’de kış mevsiminde etkili merkezinin etkili olması durumun-
olur. Bu durumda ılık ve yağışlı da Türkiye’de kışlar çok soğuk ve
dönemler yaşanır. kar yağışlı geçer.

Azor Dinamik Yüksek Basınç Basra Termik Alçak Basınç
Merkezi Merkezi
30° kuzey enleminde Türkiye’nin Muson sisteminin bir parçası
batısında oluşan bu basınç merkezi, olarak Basra Körfezi çevresinde
yaz aylarında Türkiye’nin büyük bir oluşan bu basınç merkezi Türki-
kısmında yaz kuraklığının yaşanma- Görsel 1.63: Türkiye’yi etkileyen ye’nin güneydoğu kesimlerinde
sına neden olur. basınç merkezleri yaz aylarında sıcak ve kuru hava
koşullarının görülmesine neden
olur.
Türkiye’de Etkili Olan Yerel Rüzgârlar
Türkiye çeşitli yerel rüzgârların etkisi altında kalan bir ülkedir. Mutlak konumu nedeniyle kuzey yönünden esen rüz-
gârlar sıcaklığı azaltırken güneyden esenler sıcaklığı yükseltir (Harita 1.37). Türkiye’de etkili olan rüzgârların bazıları
yerel topoğrafik özelliklere bağlı olarak oluşurken bazıları ise Türkiye’nin genel basınç durumuna bağlı olarak oluşur.
Türkiye’de kuzeyden gelen yerel rüzgârlar poyraz, yıldız, karayel; güneyden gelenler ise lodos, kıble ve keşişlemedir.

136 DOĞAL SİSTEMLER