Page 121 - DEFTERİM BİYOLOJİ 10

1.
Ekosistem Ekolojisi Bölüm

Karbon Döngüsü
Karbon döngüsü; karbonun atmosfer, su, toprak ve canlılar arasındaki dolaşımıdır.
Karbon atmosferde CO gazı; suda çözünmüş hâlde CO ve bikarbonat şeklinde bu-
2
2
lunur. Karbon ayrıca karada doğal gazın, petrolün, kireç taşının ve kömürün yapısın-
da vardır.
Karbonun dolaşımı genelde CO formundadır. Üretici canlılar fotosentez ve kemo-
2
sentez sırasında atmosferdeki CO yi kullanarak organik bileşik sentezler. Organik
2
bileşiklerin solunum tepkimelerinde kullanımıyla oluşan CO atmosfere verilir.
2
Yanardağ faaliyetleri, kömür ve petrol gibi fosil yakıtların kullanılması atmosferdeki
CO miktarını artırır.
2
CO nin atmosferde aşırı artışı küresel ısınmanın nedenlerindendir.
2
Atmosferik
CO₂

Yanma
Fotosentez
Saprotrof
bakteriler ve
mantarlar
Fosil yakıtlar
organik bileşikleri
ayrıştırır ve
solunum sırasında
Ayrıştırıcı
solunumu toprağa, havaya
Hayvan ve suya CO
solunumu Bitki 2
solunumu salar.

Ayrıştırıcılar

Fosilleşme
Görsel 13: Karbon döngüsü

Azot Döngüsü
Azot döngüsü, canlılar ve çevre arasındaki azot aktarımıdır.
Atmosferdeki azotun kullanılabilir hâle dönüşmesi kimyasal ve biyolojik azot fiksas-
yonu (tespiti) yoluyla gerçekleşir.
• Kimyasal azot fiksasyonunda volkanik faaliyetlerle ve yıldırımlarla atmosfer azotu,
-
oksijenle birleşerek nitratlara (NO3) dönüşür. Oluşan nitratlar yağışla toprağa iner
ve bitkiler tarafından alınarak organik bileşiklerin yapısına katılır.
• Biyolojik azot fiksasyonu bazı bakteriler tarafından gerçekleştirilir. Bunlardan
biri olan rizobiyum bakterileri baklagil bitkilerinin köklerinde nodül oluşturur. Bu
+
bakteriler havadaki azotu tutarak bitkinin kullanabileceği amonyum (NH4) şekline
dönüştürür. Bitkiler amonyumu alır, azotlu organik bileşiklerin sentezinde kullanır.
Ayrıştırıcı canlılar bitki ve hayvanların organik atıklarında bulunan azotlu organik
+
bileşikleri (protein gibi) parçalayarak amonyak (NH ) açığa çıkarır. Amonyak
3
toprakta amonyuma dönüşür.

Rizobiyum bakterileri gibi siyanobakteriler de azot fiksasyonu yapar. Siyanobakteriler
sucul ekosistemlerde atmosferik azotu tutan fotosentetik canlılardır.

121