Page 18 - DEFTERİM BİYOLOJİ 10

1.
Ünite Hücre Bölünmeleri

Rejenerasyon

Rejenerasyon, canlının zarar gören veya kopan vücut parçalarını yenilemesidir.
Canlının kopan vücut parçalarının eksik kısımlarını tamamlayarak yeni bir birey
oluşturması ise rejenerasyonla üremedir.
Rejenerasyon, denizyıldızı ve planarya gibi canlılarda vücut; kertenkele, yengeç ve
semender gibi canlılarda organ; kuşlarda ve memelilerde ise doku düzeyinde gerçek-
leşir.
Vücut düzeyinde gerçekleşen rejenerasyon üremeyle sonuçlanır.
Genellikle canlının organizasyonu ve gelişmişlik düzeyi arttıkça yenilenme (rejene-
rasyon) yeteneği azalır.

• Denizyıldızlarında kopan kol,
merkezî diskten bir parça almışsa
rejenerasyonla üreme gerçekleşir.
Denizyıldızı sadece kopan par-
çasını yenilerse organ düzeyinde
rejenerasyon olur.
• Planarya parçalara ayrıldığında
her bir parçadan yeni bir planarya
oluşur.

Görsel 11: Denizyıldızında rejenerasyonla üreme

Partenogenez

Partenogenez, dişi bireyin yumurtalarından döllenme olmadan yeni bireylerin oluş-
masıdır. Yaprak bitlerinde, su pirelerinde, arılarda, karıncalarda ve kelebeklerde; bazı
balık, kurbağa, sürüngen ve kuş türlerinde partenogenez gözlenir.
Partenogenezle üreme olayında yeni oluşan canlı, tüm genlerini dişiden alır.

Erkek arı (n) İşçi arı (2n)

mitoz

Sperm (n) polenle beslenme

döllenme Kraliçe arı (2n)
Zigot arı sütüyle beslenme
Kraliçe arı (2n) (2n)

mayoz
Erkek arı (n)
partenogenez
Yumurta (n)

Görsel 12: Arılarda eşeyli üreme ve partenogenez
Örneğin bir arı kolonisinde kraliçe arı, işçi ve erkek arılar bulunur. Dişi olan kraliçe
arı ve işçi arılar eşeyli üremeyle, erkek arılar ise partenogenezle oluşur. Bu olayda
döllenme olmaz, yumurta mitozla gelişerek yeni birey meydana getirir. Kraliçe arı ve
işçi arılar 2n kromozomlu, erkek arılar n kromozomludur. Kraliçe arı mayozla yumurta
üretirken erkek arılar mitozla sperm üretir. İşçi arılar ise üreme hücresi üretmez.

Erkek arılar mayozla oluşan yumurtalardan geliştikleri için birbirlerinden kalıtsal
olarak farklıdır.
18