Page 14 - DEFTERİM BİYOLOJİ 10

1.
Ünite Hücre Bölünmeleri

Sitoplazma Bölünmesi (Sitokinez)

Sitoplazma bölünmesi (Sitokinez), çekirdek bölünmesi tamamlanırken başlar. Bölün-
me sonunda iki yavru hücre oluşur.
Sitokinez; hayvan hücrelerinde boğumlanmayla, bitki hücrelerinde orta lamel (hücre
plağı) oluşumuyla gerçekleşir.

Orta lamel
Boğumlanma

Görsel 4: Hayvan hücresinde sitokinez Görsel 5: Bitki hücresinde sitokinez

Mitotik evre sonunda oluşan yavru hücrelerde sitoplazma miktarı ve organel sayıları farklılık
gösterebilir. Ancak DNA miktarı, DNA’daki nükleotit dizilişi, kromozom sayısı ve yapısı,
organel çeşidi aynıdır. Yavru hücreler ile ana hücre arasında genetik bir farklılık oluşmuşsa
bu durumun nedeninin mutasyon olduğu düşünülmelidir.

n
Mitotik evre sonunda oluşan hücre sayısı 2 formülü kullanılarak bulunur. Bu formülde n
ifadesi bölünme sayısını gösterir.

Hücre Bölünmesinin Kontrolü

Ökaryotlarda hücre döngüsü, enzimler ve büyüme faktörleri olarak ifade edilen hücre
içi ve hücre dışı kimyasal moleküllerle kontrol edilir. Döngü G , G ve M kontrol
1
2
noktalarında düzenlenir. Bu noktalara gelindiğinde bir önceki evre hatasız gerçek-
leşmişse enzimler tarafından kontrol edilen “devam et” sinyali ile döngü devam
eder. Bir önceki evrede hata varsa “dur” sinyali ile bölünme engellenir. “Devam et”
sinyalini almayan hücreler ise G evresine geçer.
0
G kontrol noktası
1

M kontrol noktası G kontrol noktası
2
Görsel 6: Hücre döngüsünde kontrol noktaları

G Kontrol Noktası: G ile S G Kontrol Noktası: G M Kontrol Noktası: Metafaz
2
2
1
1
evresi arasında bulunur. Bu evresinin sonunda bulunur. Bu aşamasında bulunur. Bu nok-
noktada DNA’da hasar olup noktada replikasyonda hata tada iğ ipliklerinin oluşumu ve
olmadığı, hücrenin ulaştığı bulunup bulunmadığı ve hücre kinetokorlara bağlanma durumu
boyut, besin ve büyüme fak- büyüklüğü kontrol edilir. DNA kontrol edilir. Kinetokorlar iğ
törünün varlığı kontrol edilir. hasarının onarımı tamam- ipliklerine tutunmazsa anafaz
lanmamışsa hücre döngüsü başlamaz.
durdurulur.
14