Page 100 - Defterim - Felsefe 10
P. 100
3. ÜNİTE
13. İnsanın özüne ilişkin herhangi bir tanım varsa bu 15. Yapılabilecek bütün üçgen tanımları, üçgenin özünü
tanım tözsel değil işlevsel bir tanım olarak anlaşıl- verir. Bu tanımlar üçgenin varlığı konusunda bize
malıdır. İnsanı, ne metafiziksel özünü oluşturan bir bir bilgi vermez; hatta üçgenin var olmasını zorunlu
ilkeyle ne de deneysel gözlemle araştırılabilecek kılmaz. O hâlde bir şeyin özü sadece “Bu nedir?”
herhangi bir doğal yeti veya içgüdü aracılığıyla ta- sorusunun cevabıdır. Farabi’ye göre de şeyler özün-
nımlayabiliriz. İnsanın ayırıcı niteliği metafiziksel de varlıklarını barındırmaz. Kendisine varlık veren
doğası değil yaptığı iştir. Yapılan bu işler, insanlık bir varlık olmadıkça her öz, sadece bir kavram ola-
halkasını tanımlayıp belirler. Dil, söylence, din, sa- rak kalır ve gerçekleşmez. Dolayısıyla evren, insan,
nat, bilim ve tarih gibi edimler bu halkanın ögeleri ağaç ve benzeri bütün özler varlığını sonradan elde
ve çeşitli dilimleridir. Bu edimler soyutlanmış rast- etmiş varlıklardır. Bu durumda onları varlığa geti-
gele yaratılar değil daha çok işlevsel olan ortak bir ren; özünde var olmayı içeren, yani var olmaması
bağ vasıtasıyla ortaya çıkmış unsurlardır. düşünülemeyen başka bir varlık olmalıdır. Biricik
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine olan bu varlık da var olmak için başka bir varlığa
ulaşılabilir? ihtiyaç duymayan Tanrı’dır.
A) İnsanın neliği sorusu onun somut üretimlerine ba- Farabi’nin varlık anlayışını yansıtan bu parçadan
kılarak cevaplandırılabilir. aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
B) İnsanı farklı kılan, aklı sayesinde fizikötesi bir va- A) Form kazanmadıkça madde var olamaz.
roluşa sahip olmasıdır. B) Şeyler, özlerini gerçekleştirdiğinde varlığa gelir.
C) Bilimsel bir yöntemle insanın varlığının anlamı C) Zorunlu varlığın dışındaki her şey mümkün var-
ortaya konabilir. lıktır.
D) Erdemli davranış, insanın doğasına uygun olanı D) Töz, özünde değişmeden kalandır.
yapmasıdır. E) Varlıklar, tek bir gerçekliğin görünüşleridir.
E) İnsan doğası, karmaşık yapısı dolayısıyla tanım- (2019-AYT)
1 . Bölüm: V ar lık Felsefesi 16. La Mettrie’ye göre insanlar ve hayvanlar yaylar
lanamaz.
(2018-TYT)
kümesinden oluşan birer makineydi. Ancak insan,
hayvana göre daha karmaşık bir makineydi ve ara-
larında eğer bir fark varsa bu fark yayların yerle-
riyle ilgili olabilirdi. Dolayısıyla La Mettrie için ruh
da tüm makinenin ana yayı gibi ele alabileceğimiz
bir hareket ilkesi veya bedenin duyarlı bir maddi kıs-
mından ibaretti. Bu sistemin diğer tüm kısımları da
sadece beynin bir çeşit işleviydi.
La Mettrie’nin bu görüşlerinden aşağıdaki yargıla-
rın hangisine ulaşılabilir?
A) Beden ile ruh insan varoluşunun farklı görünüm-
leridir.
B) Ruh, tek gerçeklik olan maddeye indirgenerek
14. Beynin fotoğrafı, zihnin veya bilincin fotoğrafı değil- açıklanabilir.
dir. Fiziksel bir şey olmadığı için zihnin bir fotoğrafı
olamaz. Bu yüzden büyük olasılıkla kaynağı zihin C) Hayvanlardan farklı olarak insanın özü, ölümsüz
olduğu için bir inancın, düşüncenin, algının, imgele- ruhudur.
min, arzunun ve duygunun fotoğrafını da çekemeyiz. D) İnsan, farklı niteliklere sahip iki tözden; madde ve
Çünkü zihin ve beden birbirinden farklı iki tözdür. ruhtan oluşur.
Düşünmemizi sağlayan beynimiz değil zihnimizdir. E) Bedeni harekete geçiren ruh, tinsel yaşam ilkesidir.
Bu parçadaki görüşler aşağıdaki varlık anlayışla- (2019-TYT)
rından hangisiyle açıklanır?
A) Herakleitos’un oluşu esas alan anlayışı
B) Descartes’ın düalist anlayışı
C) Husserl’in fenomenolojik anlayışı
D) Hegel’in idealist anlayışı
E) La Mettrie’nin maddeci anlayışı
3. ünitenin 1. bölümünün etkinlik cevap
(2018-TYT)
anahtarına bu karekoddan ulaşılabilir.
98
