Page 98 - Defterim - Felsefe 10

ÖSYM NE SORDU? 3. ÜNİTE

1. Biz, nesnelere anlam yüklemekte ve böylece onlara 4. Yardıma muhtaç aç bir çocuğu doyurma eylemini
“var olma” olanağı sağlamaktayız. Zaten varlık da düşünün. Birçok insan, bunun ahlaki açıdan iyi bir
ancak, bizim onunla ilgili olarak elde ettiğimiz veri- davranış olduğu konusunda hemfikirdir. Peki, birini
lere göre gerçek bir “varoluş”a erişir. bunu yaparken izlediğimizde tam olarak gördüğümüz
Yukarıdaki parça “varlık”ın temel problemlerinden nedir? Aç birini doyuran kişi, yardıma muhtaç çocuk,
hangisinin sorgulanmasını gerekli kılar? çiğneme eylemi ve belki de çocuğun gülümsemesi.
A) Özneden ayrı bir varlık alanı var mıdır? Ancak göremediğimiz, göremeyeceğimiz bir şey var-
dır, o da eylemin aslını oluşturan “iyilik”. Görüleme-
B) Varlık nasıl bir yapıya sahiptir? diğine göre yok mu sayılmalıdır? Bence hayır. “İyi”
C) Hakikate ulaşmak mümkün müdür? olmadığında ahlaktan da söz edilemez. Oysa bende
D) Nesnelerden ayrı ideal varlıklar var mıdır? bir “iyi” fikri var.
E) İnsan deneyimi varlığın tümünü kavrayabilir mi? Bu parçadan hareketle, varlık hakkında aşağıdaki-
lerden hangisi söylenebilir?
(2010-YGS)
A) Bir olandan türediği
2. Filler neden büyük, gri ve kırışıktır? Çünkü ufak, be- B) Birden çok ilkeden kaynaklandığı
yaz ve yuvarlak olsalardı aspirin olurlardı. Ufak bir C) Değişmez olduğu
fil hayal ederek ona “ufak bir fil” diyebiliriz. Beyaz D) Düşünülebilir olduğu
bir fil hayal ederek ona “beyaz bir fil” diyebiliriz. Kı- E) Oluş hâlinde olduğu
rışıksız bir fil de “kırışıksız bir fil” olur. Başka bir de-
yişle büyüklük, grilik ve kırışıklılık, Aristoteles’in bir (2012-YGS)
fili fil yapan şeyin ne olduğunu tanımlama sınavını
geçemez. Çünkü aspirin gibi ufak, beyaz ve yuvarlak 5. Uzun bir süre karşılaşmamış iki arkadaş, birbirleri-
bir şey bir fil olamaz ve böyle bir nesneyle karşılaş- ni görmeyi ummadıkları bir anda karşılaştıklarında,
tığımızda aklımıza “Hey, ağzına attığın bir aspirin “Bu ne tesadüf!” şeklinde bir tepki verirler. Spinoza,
mi yoksa alışılmamış türden bir fil mi?” diye sormak böylesi bir tepkinin varlığın yapısına uygun olmayan
gelmez. bir tepki olduğunu düşünürdü. Çünkü ona göre, ha-
Bu parçada varlıkla ilgili aşağıda verilenlerden yatta tesadüf diye bir şey yoktur.
hangisi sorgulanmaktadır? Bu parçada Spinoza’nın hangi düşüncesi vurgu-
A) Zorunlu varlık/mümkün varlık ayrımı lanmaktadır?
B) Özsel/ilineksel nitelikler 1 . Bölüm: V ar lık Felsefesi A) Olan her şeyde sıkı bir zorunluluk vardır.
C) Ana maddenin neliği B) Rastlantı ve zorunluluk, biri olmadan diğeri düşü-
D) Madde ve form ilişkisi nülemeyen kavramlardır.
E) Var olma/olmama sorunsalı C) Doğada özgürlükten gelen bir nedensellik vardır.
(2011-YGS) D) Dışsal zorunluluk insanın iç dünyasını da belirler.
E) İnsanlar, mutluluklarının kaynağını kendilerinin
3. Bir şey ne görülebilir ne de duyulabilir bir şeyse dışında arar.
sözgelimi renksiz ve hareketsiz bir gaz kitlesiyse ne (2013-YGS)
fotoğrafı çekilip görüntüsü alınabilir ne de sesi kay-
dedilebilir. Fakat bu, gazın var olmadığı anlamına 6. İnsanlar, “Ne yersen o olursun.” diyorlar. Buna
gelmez. Üstelik var olması sizin için yaşamsal bir göre, bedeninizi oluşturan moleküllerden ibaretsiniz.
önem de taşıyabilir. Ancak, burada bir sorun var. Bu moleküller sürekli
Bu parça aşağıdakilerden hangisine “karşı örnek” olarak değişim içinde. Her saniye, nefes alıp vererek,
oluşturur? terleyerek, gözyaşı dökerek bir sürü molekül dışa-
A) Herakleitos’un varlığın bir oluş ve değişim içinde rı- atıyor; yerine yenilerini ediniyorsunuz. Siz biraz
önce bu satırları okumaya başlayanla aynı kişisiniz
olduğunu ileri sürmesine fakat molekülleriniz aynı değil. O hâlde siz sadece
B) Descartes’ın varlığın ruh ve maddeden oluştuğu- moleküllerinizden ibaret olamazsınız.
nu söyleyen düalist görüşüne Bu parçadan varlık felsefesiyle ilgili aşağıdaki yar-
C) Hegel’in, varlığı geist ve onun diyalektik süreciyle gılardan hangisine ulaşılabilir?
açıklamasına A) Mümkün varlık ile zorunlu varlık birbirinden ay-
D) Demokritos’un varlığın atomlardan meydana gel- rılmalıdır.
diğini belirtmesine B) Varlığın bir gerçek bir de görünüş tarafı vardır
E) Berkeley’in var olmak algılanmış olmaktır deme-
sine C) Varlık birdir, çokluk bir yanılsamadır.
D) Değişmeyen tek şey değişimdir.
(2011-YGS)
E) Bütün değişimlerin temelinde bu değişimleri taşı-
yan bir töz vardır.

(2014-YGS)
96