Page 172 - Defterim - Felsefe 10

ÖSYM NE SORDU? 3. ÜNİTE

1. Bir paradigmanın açıklayamadığı olgular, sorular, du- 4. Aristoteles fiziği yanlıştır elbette, geçerliliğini de tü-
rumlar yani anomaliler ortaya çıktığında o paradig- müyle yitirmiştir. Ama yine de bir “fizik”tir yani ma-
manın taraftarları ya bu durumu görmezden gelir ya tematiksel bakımdan gelişmemiş olsa da son derece
da hâlâ olguları bu paradigmayla açıklama çabasını gelişmiş bir bilim. Ne çocukça bir düş ürünüdür ne de
sürdürürler. Ama asla bu paradigmadan vazgeçmezler. ortak duyunun boş, üstünkörü sözleridir. Bir kuramdır
Bu durum, gece kaybettiği anahtarını arayan adamın, yani ister istemez ortak duyunun verilerinden yola çı-
anahtarını, düşürdüğü sokağın karanlık köşesinde de- kıp bu verileri son derece tutarlı ve sistemli bir incele-
ğil de ışığın daha iyi olduğu sokak lambasının altında meye tabi tutan bir öğretidir.
aramasına benzer. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi paradigma ulaşılamaz?
değişimini güçleştiren etmendir? A) Bilimsel bir kuramın, ortak duyunun verilerinden
A) Olgulardaki niceliksel değişimi fark edememe yola çıkması gerekmez.
B) Olguları kurama uydurmaya çalışma B) Kuramların geçerliliğini yitirmesi bilimselliklerine
C) Benimsenen kuramların yetersiz oluşu zarar vermez.
D) Nesnel bakıştan yoksun olma C) Bilimsel bir kuramın yanlış olması tutarsız olduğu
E) Ölçüm araçlarının kurama göre hazırlanmış oluşu anlamına gelmez.
(2010-YGS) D) Bir kuramın bilimsel olması, matematiksel bakım-
dan gelişmiş olmasını gerektirmez.
2. Modern bilimin öncüleri olarak kabul edilen Coper- E) Bilimsel bir kuramın, eldeki verileri tutarlı ve sis-
nicus, Kepler, Galileo, Newton astronomi alanından temli bir incelemeyle tutması gerekir.
başlayarak bilim anlayışında önemli bir dönüşüme yol (2013-YGS)
açtılar. Onların katkısıyla hakikat arayışında engel
oluşturan geleneksel bakıştan vazgeçildi. Hatta otori- 5. Hepimizde beklentilerimizi desteklemeyen kanıtları göz
telerin bilimde yeri olmadığına inanılmaya başlandı. ardı etme eğilimi vardır. Örneğin bir insan, gördüğü bir
“X doğrudur.” biçimindeki bir önermeye artık “Han- rüya gerçekleştiğinde, o zamana dek gerçekleşmeyen-
gi otorite bunu söylüyor?” sorusuyla değil, “Bununla leri unutarak bunun, rüyalarının gerçek olduğunu ka-
ilgili kanıtınız ne?”, “Deliliniz nerede?” diye karşılık nıtladığını söyleyecektir. Oysa tekil örneklerden hare-
verilir oldu. Sonunda otoriteler de eleştirel sorgulama- ketle genellemeler yapmak doğru değildir. Bu noktada
ya açık, hesap sorulabilir olarak görüldü. 3 . Bölüm: Bilim Felsefesi görevimiz, iyi temellendirilmiş bir hipotez oluşturduk-
Bu parçaya göre bilimin modernleşmesi aşağıdakiler- tan sonra onu can alıcı bir deneyden geçirmektir. Eğer
den hangisine dayandırılabilir? deneyler hipotezi doğrularsa bulduğumuz gerçekten
A) Olaylar arasında neden sonuç ilişkisi aranmasına de bir doğa yasasıdır. Artık tekil örnekleri bu yasadan
güvenle çıkarsayabilir, başka bir deyişle doğru öngö-
B) Hakikati arama çabalarının ağırlık kazanmasına rülerde bulunabiliriz. Böylece, bilimsel bir yasa bulma
C) Yöntem problemlerinin çözülmesine sürecinde özelden genele geçeriz.
D) Düşünmenin mantık ilkelerine dayandırılmasına Bu parçada anlatılanlar, bilim felsefesinin hangi so-
E) Dogmatik anlayışın yıkılmasına rusuyla ilişkilendirilebilir?
A) Bilimsel yöntem nedir? B) Bilim nedir?
(2011-YGS)
C) Bilimsel doğruluk nedir? D) Bilimsel sonuç nedir?
3. Doğrulanmış olmak bir kuramın erdemi değil, zaafıdır. E) Bilimsel kuram nedir?
Çünkü doğrulayıcı örnek bulmaktan daha kolay bir şey (2014-YGS)
yoktur. Bir kuram, ne kadar çok yanlışlama çabasından
başarıyla çıktıysa o kadar iyi bir kuramdır. Yanlışla- 6. Newton meslek yaşamının başında ışığı oluşturan par-
maya çalışıp yanlışlayamadıysak o kuram doğrulanmış çaların özelliklerini doğru biçimde analiz etti ve mate-
değil, pekiştirilmiş olur. Bir kuram yanlışlanma olana- matik alanında buluşlar yaptı. Kütle çekimi kavramını
ğını taşıdığı için bilimsel sıfatını hak eder, herhangi bir sadece formüle etmekle kalmadı, kütle çekimi yasasını
düşünsel deneyle de olsa hiç yanlışlanamıyorsa bu du- da buldu. Çalışmalarıyla Kepler ve Galileo’nun çalış-
rum onun bilimsel olmadığını gösterir. malarını hem düzeltti hem de daha yetkin hâle getirdi.
Bu parçada söylenenler aşağıdaki sorulardan hangi- Kepler’in gezegenlerin hareketiyle ilgili yasalarını for-
sinin cevabı olabilir? müle etti. Böylece Pythagoras’ın bütün maddi evrenin,
A) Bilimsel kuramlar nasıl yanlışlanır? matematiğin terimleriyle açıklanabileceği yolundaki
B) Bir kuramın doğruluğunun ölçütü nedir? görüşü iki bin yıl sonra doğrulanma olanağı buldu.
C) Bir kuram ne zaman doğrulanmış sayılmalıdır? Bu parçada, bilimsel bilginin aşağıdaki özelliklerin-
den hangisi vurgulanmaktadır?
D) Bilimsel kuramlar ne zaman yanlışlanmış sayılma- A) Evrensel olma B) Nesnel olma
lıdır?
E) Bir kuramın bilimselliğinin ölçütü nedir? C) Olgusal olma D) Birikimsel olma
E) Tutarlı olma
(2013-YGS)
(2014-YGS)
170