Page 174 - Defterim - Felsefe 10
P. 174
3. ÜNİTE
13. Diyelim ki okullarda öğretildiği şekliyle, suyun 15. Geleceğin geçmişe benzeyeceği varsayımı herhan-
100 °C’de kaynadığının bilimsel bir yasa olduğu- gi geçerli bir argümana dayandırılamaz. Tama-
na inanıyoruz. Sayısı ne kadar çok olursa olsun men alışkanlıktan kaynaklanır. Her şeyin geçmişte
doğrulayıcı durumlar bu yasayı tam olarak kanıt- olduğu gibi davranacağını varsaymak için yeterli
lamaya yetmez; çünkü yasanın geçerli olmadığı gerekçemiz yok. Evet, bir sonraki oturuşumda bu
durumların bir araştırması henüz yapılmamıştır. sandalyenin beni taşıyacağına, bırakmam hâlinde
Yasanın geçerli olmadığı durumların araştırılma- bu kalemin düşeceğine inanıyorum. Ancak şaşırtıcı
sı, örneğin suyun kaynama derecesinin kapalı kap- bir gerçek daha var ki, o da sandalyenin kırılaca-
larda ve deniz seviyesinden yüksek yerlerde daha ğını, kalemin havada yükseleceğini varsaymam için
farklı olduğunun gözlemlenmesi, yasanın “Su de- de bir o kadar sebebim var.
niz seviyesinde ve açık havada 100 °C’de kaynar.” Mantıkçı pozitivizmin bu parçada eleştirilen bilim-
şeklinde yeniden düzenlenmesine yol açacaktır. Bu sel yöntemleri aşağıdakilerden hangisidir?
şekilde bir yasanın geçerli olmadığı durumların A) Tümevarım – doğrulanabilirlik
araştırılması aslında yasanın hakikate daha çok
yaklaştırılması anlamına gelecektir. B) Tümevarım – yanlışlanabilirlik
Bu parçada bilimsel bir yasanın denetlenmesiyle C) Analoji – yanlışlanabilirlik
ilgili aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır? D) Tümdengelim – yanlışlanabilirlik
A) Dolaylı doğrulanabilir olması E) Tümdengelim – doğrulanabilirlik
B) Doğrudan doğrulanabilir olması (2020-TYT)
C) Yanlışlanabilir olması
D) Bilimsel bir devrime yol açması
E) Bilimsel paradigmayı değiştirmesi
(2018-AYT)
3 . Bölüm: Bilim Felsefesi 16. Bilimsel devrim dönemlerinde, olağan bilimsel ge-
lenek değiştiği zaman, bilim insanı çevresini algıla-
mayı yeni baştan öğrenmek zorundadır yani tanıdığı
koşullar içinde yeni kalıplar görmeyi öğrenmesi ge-
rekmektedir. Bunu yaptıktan sonra araştırma dün-
yası birçok noktada eskiden yaşadığı dünyayla
bağdaşmayan ölçüler taşıyacaktır. Farklı paradig-
maların içinde gelişen ekollerin her zaman birbirle-
rine biraz ters düşen amaçlar benimsemelerinin bir
başka nedeni de budur.
14. Ne bilimin kendisi belli bir bilimsel yaklaşımın te- Thomas Kuhn’un bu parçada öne sürdüğü bilim
kelindedir ne de insanı, doğayı ve de uçsuz bucak- anlayışının temel savı aşağıdakilerden hangisidir?
sız evreni anlamak için bilim, sahip olduğumuz tek
araçtır. Var olanın ve olayların anlaşılıp açıklan- A) Bilim, paradigmaların değişmesi yoluyla sıçra-
ması için adına bilimsel diyelim ya da demeyelim malar ve kopuşlar sergiler.
sayısız yollar vardır ve iyi ki de vardır. Bu, insana B) Bilim, ilk teoriden son teoriye kadar paradigma-
sağlanmış ne büyük bir olanaktır! tik devamlılık sergiler.
Bu parça aşağıdaki yargılardan hangisiyle çeli- C) Bilim, burada ve şimdi gerçekleştirilen fakat ta-
şir? rihsel süreklilik taşıyan bir etkinliktir.
A) Varlığı kavramada felsefe, sanat ve din bilime D) Bilim, olgular üzerinde yapılan deney ve gözlem-
alternatif oluşturamazlar. lerle birikimsel olarak ilerler.
B) Bir bilimsel yaklaşımın diğerine mutlak üstünlü- E) Bilim, bilim insanlarının çalışmaları sonucunda
ğü söz konusu değildir. ortaya çıkan ürünlerin paradigmatik bütünüdür.
C) İnsan yaşamını zenginleştirmede tek kaynak bi- (2020-AYT)
lim değildir.
D) Bilimsel bilginin, diğer bilgi türlerinden bir üs-
tünlüğü yoktur.
E) Bilim aracılığıyla üretilen bilgilere kutsallık at-
fedilemez.
3. ünitenin 3. bölümünün etkinlik cevap
(2019-TYT)
anahtarına bu karekoddan ulaşılabilir.
172
