Page 285 - Defterim - Felsefe 10

2. Etkinlik: Aşağıdaki metinleri okuyunuz. Metinde geçen felsefi kavramları, metnin
felsefe alanını ve felsefi problemini ilgili yerlere yazınız.

Felsefi Felsefe Felsefi
Felsefi Metin
Kavramlar Alanı Problem

Gorgias, düşüncesini oluşturan birinci tezinde “hiçbir
şeyin var olmadığını”, ikinci tezinde “herhangi bir
şeyin var olmuş olsa bile bilinemeyeceğini”, son te-
zinde ise “herhangi bir şeyin bilinmesi mümkün olsa
bile başkasına iletilemeyeceğini” ileri sürmektedir. Bu
bakımdan varlığın bilgisini tamamen reddetmiştir.

Platon'a göre ruh, özü itibariyle değişim ve dönüşü-
mün, kendiliğinden hareketin, kendi kendine hare-
ket eden varlığın bu hareketinin ilkesidir. Ruhun özü
ve kavramı harekettir. Ruh demek zaten hareketi
kendiliğinden olan şey demektir. O, bütün varlıklar
içinde akla sahip olabilecek biricik varlıktır. Böyle bir
varlığın doğuşu mümkün olmadığına göre onun yok
olması, ortadan kalkması da söz konusu olamaz.

J. P. Sartre'a göre insan, özgürlüğü nedeniyle kendi
varoluşunu, kendi seçimini hiçbir etki olmadan belir-
ler ve bundan dolayı da yaptıklarının tamamından
sorumludur. O özgürlüğü nedeniyle hangi kişiliği is-
tiyorsa kendisi seçer ve değerlerini oluşturur. Çünkü
insanda varoluş, özden önce gelir.

Kant’a göre, eylemde bulunmanın pratik zorunlu-
luğu, yani ödev; duygulara, dürtülere ve eğilimlere
değil, sırf akıl sahibi varlıkların birbirleriyle ilişkileri-
ne dayanır. Bu ilişkide bir akıl sahibi varlığın istemesi
yasa koyucu olarak görülmelidir yoksa ödevin kendisi
amaç olarak düşünülemez. Akıl, genel yasa koyucu
olarak herhangi bir yarar olmadan eyleme yönelir.
Aynı zamanda kendisinin de koyduğu yasadan başka
bir yasaya boyun eğmeyen akıl sahibi bir varlığın de-
ğerli olduğu düşüncesiyle eylemde bulunur.

Schiller’e göre duyusal ve biçimsel (şekilsel) dürtü,
güzelliği ortaya çıkarmada yetersizdir. Her iki dür-
tünün ortak noktası oyun dürtüsüdür. Güzellik ancak
oyun dürtüsünün nesnesi olabilir. Güzellik oyunun
nesnesi durumuna geldiğine göre insanın özgür veya
kendisi olabilmesi ancak oyun ile mümkün olacaktır.
Çünkü insan, nerede insansa yalnızca orada oynar ve
yalnızca oynadığı yerde tam insandır.

283