Page 280 - Defterim - Felsefe 10
P. 280
3. ÜNİTE
11. Dışavurumculuk akımına göre, sanatçının yaratma 13. Beğeni yargısı, nesnenin varlığına yönelik öznel bir
süreci bir eylemdir. Bu süreçte sanatçının duygula- ilgi içermeyen, kişisel hoşlanma veya hoşlanmama
rı, sezgileri, tavırları açığa çıkar ve yapıta yansır. duygusundan arınmış, sadece nesnenin nitelikleri-
Sanatın temeli nesne, yapıt veya ürün değil, sanat- ni merkeze alan bir yargıdır. Bu demektir ki, hiçbir
çının tecrübeleri ve hisleridir. Sanat eserinin değeri; karşılık gözetmeyen bir seyir, güzelliği görecektir.
yaratıcı ruhun tazeliği, bireyselliği, özgünlüğü ve Güzellik nesnenin taşıdığı bir şeydir. Bu da beğeni
içtenliği tarafından belirlenir. Sanatçının gerçekliğe yargılarında keyfilik olmadığı anlamına gelir. Hiç-
bağlı kalmak, alımlayıcısının hoşuna gitmek veya bir çıkar gözetmeyen, kavramsız bir beğeni yargısı
takdirini kazanmak gibi bir sorumluluğu yoktur. apriori, genelgeçer, zorunlu bir yargıdır.
Bu parçada sanat eserinin aşağıdaki özelliklerin- Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine
den hangisi vurgulanmaktadır? ulaşılamaz?
A) Kalıcı olma A) Güzellik nesneye içkindir.
B) Yaratıcı olma B) Zevkler ve renkler tartışılmaz.
C) Evrensel olma C) Estetik yargılar göreli değildir.
D) Temsil edici olma D) Güzellik öznel değil nesneldir.
E) Kişisel olma E) Güzel ile faydalı farklı şeylerdir.
(2018-TYT) (2019-TYT)
14. Biri size Eyfel Kulesi’nin güzel olup olmadığını sor-
duğunda, yalnızca durup bakılsın diye yapılmış bir
şey veya işe yaramaz bir metal yığını olduğunu söy-
leyebilirsiniz. Fakat bunlar, sorulan sorunun cevabı
değildir. Çünkü bir şeyin güzel olup olmadığı sorul-
ratıp yaratmadığı öğrenilmek istenir, yoksa nesne-
12. Umberto Eco sanat dilinin özelliği nedeniyle hiçbir duğunda, nesnenin bizde bir hoşlanma duygusu ya-
sanat yapıtının gerçekte “kapalı” olamayacağını; nin var olmasının gerekliliği değil.
her yapıtın belli bir görüşün ötesinde, sayısız olası Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşı-
“okuma” ya da “yorumlama”ya yatkınlık gösterdi- labilir?
ğini söyler. Resimden şiire, müzikten yazına dek her 7. Bölüm: S anat Felsefesi A) Objenin estetik değerini onun yapılış amacı belirler.
sanat yapıtı, sayısız çoklukta tadıma açık bir nes-
nedir; kendi başına tükenmek bilmeyen bir deney B) Estetik haz duygusunun kaynağı objenin nesnel
kaynağıdır. Eğer bir sanat yapıtı, süjenin gözünde varoluşudur.
anlamlı olabiliyorsa, bu da aynı biçimde, onun daha C) Bir nesneyi güzel yapan şey, o nesnenin biçimsel
önceki deneylerinden gelen ve sanat yapıtının sun- özellikleridir.
muş olduğu niteliklerle eriyip kaynaşabilen değerle- D) Doğadan esinlenerek yapılan nesneler beğeni yaratır.
rin ve anlamların varlığı sayesindedir. E) Beğeni, objeyi estetik nesne hâline getirir.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşı- (2019-AYT)
labilir?
A) Sanat yapıtının yetkinliği, temsil ettiği düşünceyi 15. Da Vinci’nin Mona Lisa adlı tablosunun ne ifade
yansıttığı oranda artar. ettiğini anlayabilir veya anlayamayabiliriz. Oysa
B) Sanat yapıtının esas anlamı onu yaratan sanatçı- Ağrı Dağı’nı veya Abant Gölü’nü anlamak ya da an-
nın zihnindedir. lamamak gibi bir durum söz konusu olamaz. Bu ve
C) Sanat yapıtı daima kendisinde nesnel ve evrensel benzeri doğa varlıkları çirkin veya güzel bulunabilir
bir anlam taşır. ama bir sanat yapıtı gibi anlaşılıp yorumlanmaları
D) Sanat yapıtının taşıdığı mesaj onu yaratan sanat- düşünülemez. Bir dağ görüntüsünden farklı olarak
çının imgeleminde gizlidir. bir dağ resmi için her zaman “Bu resim şunu ifade
E) Sanat yapıtının anlamı alımlayıcısıyla kurduğu bi- ediyor.” denilebilir. Çünkü sanat eserinin bir konusu
timsiz bir ilişkide açığa çıkar. vardır ve bir anlam içerir.
Bu parçaya göre bir nesneyi sanat eseri yapan özel-
(2018-AYT)
likaşağıdakilerden hangisidir?
A) Bir şeyin temsili olması
B) Bir duygunun dışavurumu olması
C) Sanat otoriteleri tarafından onaylanması
D) İç dünya deneyimi yaşatması
3. ünitenin 7. bölümünün etkinlik cevap E) Belli bir biçime sahip olması
anahtarına bu karekoddan ulaşılabilir.
(2021-TYT)
278
