Page 302 - Defterim - Felsefe 10
P. 302
ÖSYM NE SORDU? 44. ÜNİTE
1. Mezopotamya, Mısır, İran ve Fenike kültürlerinden 3. İlkçağ düşünürlerinden biri olan Xenophanes mito-
etkilenmiş olan Milet, tarımın ve denizciliğin gelişti- lojiyi eleştirerek şöyle demiştir: “İnsanlar sanıyorlar
ği oldukça işlek bir liman kentiydi. Milet’te ki ortam ki tanrılar da kendileri gibi doğmuşlardır, kendile-
farklı inanç ve düşüncelere izin verecek kadar hoş- ri gibi giyinirler ve kendileri ile aynı biçimdedirler.
görülüydü. Gerçekleri araştırmak isteyen insanla- Nitekim Habeşler tanrılarını kendileri gibi kara ve
rın yetişmesine fırsat veren toplumsal, duygusal ve yassı burunlu, Trakyalılar ise sarışın ve mavi gözlü
ahlaksal koşullar sağlanmıştır. İşte bütün bunlar ilk olarak düşünürler. Bu düşünceyi biraz daha ileriye
bilimsel ve felsefi düşüncenin Anaksimandros, Anak- götürerek diyebiliriz ki atların, aslanların elleri olup
simenes ve Thales’in kişiliklerinde bu kentte yerleş- da resim yapabilselerdi atlar tanrılarını at gibi, as-
mesine olanak hazırladı. lanlar da aslan gibi çizerlerdi.
Bu parçadan, bilimle ilgili aşağıdaki yargılardan Xenophanes bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisi-
hangisine ulaşılabilir? ni eleştirmektedir?
A) Toplumsal bilimler doğa bilimlerine göre daha A) İnsanların, tanrı düşüncesini kendi özellikleriyle
geç gelişir. sınırlamasını
B) Bilimsel düşünce, elverişli ortamlarda gelişir. B) İnsanların tek bir tanrı ideali üzerinde birleşeme-
C) Bilim, bilim adamlarının ortaklaşa çabasıyla ge- mesini
lişir. C) Tanrıların insanüstü güçlerinin olduğunun düşü-
D) Bilim adamları, toplumsal olayları bilimin ilkele- nülmesini
rine göre yorumlarlar. D) İnsanların ibadet biçimlerinin birbirinden farklı
E) Toplumda bilimsel düşüncenin yaygınlaşması za- olmasını
Felsef i O kuma ve Y azma
man alır. E) Hayvanların, tanrı tasarımının dışında tutulma-
(1993-ÖSS) sını (1998-ÖSS)
2. Rönesans’la birlikte Batıda ulusal devlet düşüncesi
doğmuş, bunun yanı sıra, doğa varlığı değer kazan-
mıştır. Felsefe de bu çağdaki toplumsal değişmelere
uygun olarak, varlık ve bilgi problemlerini ve sosyal
sorunları kendine konu edinmiştir. Fransız Devrimi
ile birlikte özgürlük ve eşitlik gibi idealler değer ka- 4. Gazâli’ye göre duyular da akıl da yanıltıcıdır; onla-
zanmış, bu çağdaki filozoflar görüşlerini bu kavram- ra dayanarak mutlak gerçeğe ulaşmak olanaksızdır.
lar üzerinde temellendirmiştir. Mutlak gerçeği apaçık biçimde kavramanın yolu gö-
nülden geçer. Duyuların ve aklın bize veremeyeceği
Bu örnekler aşağıdaki görüşlerden hangisini des- bu bilgiye, ancak gönül gözüyle ulaşabiliriz.
teklemektedir? Gazâli’nin bu düşüncesine dayanarak aşağıdaki
A) Çağına göre ileri olan toplumlar, felsefenin geliş- yargılardan hangisine ulaşılabilir?
mesine katkıda bulunur. A) Gerçek ideasından pay alanlar dışında, hiçbir şey
B) İnsanlık tarihi geliştikçe, felsefenin ele aldığı so- doğru değildir.
runlarda artış görülür. B) Gerçek, gözlem ve deneyler yoluyla kavranabilir.
C) Çağının görüşlerine aykırı olan düşünce ve düşü-
nürler kabul görmezler. C) Gerçek ancak mistik bir görü ile sezilebilir.
D) Bir çağa damgasını vuran olaylar o çağın felsefe- D) Gerçeğe insanın özüne ait olan öğelerle ulaşıla-
sini de etkiler. maz.
E) Her felsefe akımı kendinden sonra ortaya çıkan E) Gerçek, anlama yetisinin kategorileri aracılığıyla
felsefi görüşleri etkiler. kavranır.
(1998-ÖYS)
(1996-ÖYS)
300
