Page 10 - DEFTERİM FİZİK 10

1. Ünite: Elektrik ve Manyetizma
Notlarım

1.1.1. ELEKTRİK AKIMI, POTANSİYEL FARKI VE DİRENÇ KAVRAMLARI

Günlük hayatta birçok alanda elektrik enerjisinden yararlanılır. Aydınlatma,
haberleşme, bilgisayar, ısıtma-soğutma sistemlerinde, otomobillerde, pil, akü ve
jeneratör gibi araçlarda elektrik enerjisi kullanılır.
Elektrik yükleri, sürtünme ve dokunma yoluyla bir cisimden başka bir cisme
geçer ve bu yükler geçtiği bölgede kalır. Yük akışının devam etmesini sağlamak
için sürekli bir elektrik alan oluşturmak gerekir. Sürekli yük akışını daha iyi
anlayabilmek için basit elektrik devresi, su tesisatı düzeneğine benzetilebilir.
Basit su sisteminde pompadaki çark hareket eder ve meydana gelen
basınç farkından dolayı su borularda hareket eder. Elektrik devresinde de
elektronların hareket edebilmesi için bir etki gereklidir. Bu etki potansiyel farkı
sağlayan bir üreteçtir (Görsel 1.1). Basit bir elektrik devresinde üretecin görevi
devrede elektriksel potansiyel farkı oluşturmaktır. Elektronların bir noktadan
başka bir noktaya hareketi sırasında birim yük başına düşen enerji miktarı
potansiyel farkı (gerilim) olarak tanımlanır. Potansiyel farkı V sembolüyle
gösterilir. SI’da birimi volttur�

BASİT SU SİSTEMİ BASİT ELEKTRİK SİSTEMİ

Kıvrımlı boru (direnç)

Direnç

Su borusu
Pil

Su pompası

Görsel 1.1

Kapalı bir elektrik devresinde elektronlar, üreteç sayesinde elektromotor
kuvveti etkisiyle harekete geçer ve akım oluşur. Üreteç üzerinden akım
geçmemesi durumunda üretecin uçları arasındaki potansiyel farkına üretecin
elektromotor kuvveti denir. SI’da birimi volttur� ε (epsilon) ile gösterilir.

Akım şiddeti: Bir iletkenin dik kesitinden yük cinsine bakılmaksızın birim
zamanda geçen toplam yük miktarına akım şiddeti denir. Akım şiddeti i
sembolüyle gösterilir. SI’da birimi amperdir (A).

q
Akım şiddeti i = şeklinde ifade edilir.
t

i : Devrede oluşan akımın şiddeti (amper)
q : Devreden geçen net yük (coulomb)
t : Zaman (saniye)
İletkenin dik kesitinden ok yönünde bir
anda geçen yükler
10